Ünsped Ar-ge Merkezi İle Dış Ticaret İşlemlerinde Dijital Dönüşümü Gerçekleştiriyor.

Dünyada araştırma geliştirme (R&D) harcamaları giderek artıyor. 1996 yılında 555 milyar dolar, 2005’te yaklaşık 1 trilyon dolara ulaşan global araştırma & geliştirme(R&D) harcamaları, 2022 yılında küresel olarak 2,47 trilyon ABD doları aşmış durumda. Özellikle gelişmekte olan ülkeler R&D harcamalarına yatırım yaparak, rekabet güçlerini artırmaya gayret ediyorlar. Ülkemizde de çok sayıda firma Sanayii ve Teknoloji Bakanlığı’nın destekleriyle AR&GE merkezleri kuruyor. Bakanlık verilerine göre 2024 yılı itibarıyla Türkiye genelinde toplam 1312 adet AR-GE merkezi bulunuyor. Bunlardan birisi de gümrük müşavirliği ve lojistik sektörünün öncü firmalarından Ünsped Gümrük Müşavirliği ve Lojistik Hizmetler A.Ş.’ ye (UGM) ait.  

Ünsped’in AR-GE faaliyetlerini, Şirket İcra Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Sn. Rıza Mehmet KORKMAZ’a sorduk.

UGM AR-GE Merkezinizi ne zaman ve hangi düşüncelerle kurdunuz? Çalışmalarınızda temel öncelik ve hedefleriniz nelerdir?

UGM olarak yerinde Ar-GE merkezimizi, sektörümüzdeki ilk örneği olarak İstanbul merkez ofisimizde 2019 yılında kurduk. Ar-GE Merkezimiz için yola düşerken temel beklentilerimiz; güncel teknolojiyle üreteceğimiz projelerle işlemleri dijitalleştirerek maliyetleri azaltmak, zaman tasarrufu sağlamak, hata ve riskleri en alt düzeye indirmek, verimliliği artırmak, yeni iş modelleri yaratmak, sektörde çığır açacak uygulamalara öncü olmak ve böylece dış ticaret erbabımız için dış ticareti hızlı, güvenli, kolay ve daha az maliyetli hala getirmekti.

Teknolojinin en güncel gelişmelerini takip ederek yenilikçi çözümler geliştirmek; AR-GE faaliyetlerini destekleyerek, bilimsel ve teknolojik araştırmaları teşvik etmek; üniversite-sanayi iş birlikleri ile akademik eğitim ve bilgi paylaşımını artırmak; müşteri ihtiyaç ve beklentilerini anlamak ve buna uygun çözümler üretmek, yeni ürünler geliştirmek; en önemlisi yenilikçi projelerle, sürdürebilirlik temel hedeflerimiz oldu.

Ar-GE Merkezimizle, sektörümüzde hem IT konusunda uzman hem de gümrük ve dış ticaret konularında yetkin uzman bir ekip yetiştirilmesini de amaçladık. Bu anlamda Ar-GE merkezimizde yürüttüğümüz eğitim programlarıyla, sektördeki önemli bir boşluğu da doldurduğumuzu düşünüyoruz. 

Ar-GE merkezimizdeki faaliyetlerimiz, sektörümüzdeki uygulamaları ve teknolojik altyapıyı sürekli iyileştirerek geliştirmemize olanak sağladı. Böylece dış ticaret erbabımıza en iyi hizmeti sunma noktasında çok güçlendik. Ar-GE merkezimizde geliştirdiğimiz teknoloji odaklı projelerden elde ettiğimiz %97’lere ulaşan yüksek müşteri memnuniyeti çalışmalarımız da bizi daha da şevklendirdi.

Ar-Ge Merkezinizde önceliğiniz hangi alanlar oldu? Hangi teknolojilere ağırlık veriyorsunuz?

Önceliğimizi bilgi güvenliğine verdik. İŞ Sürekliliği (ISO 22301) ve Bilgi Güvenliği (ISO 27001) standartlarını en üst seviyede oluşturduk; Ankara Bölge Müdürlüğümüzde bir Olağanüstü Durum Merkezi kurarak öncelikle operasyonlarımızı güvence altına aldık.

DGÖ ile DTÖ’nün birlikte hazırlayarak 2022 yılında güncellediği Yıkıcı/Dönüştürücü Teknolojiler Raporu’na göre önümüzdeki dönemde gümrük ve dış ticaret işlemlerini dönüştürecek temel teknolojiler; blockchain, nesnelerin İnterneti (IOT), big data/data analizi, yapay zekâ (AI)/makine öğrenmesi, biometriks, uçangözler (drones), sanal/ artırılmış ve karma gerçeklik, üç boyutlu yazıcılar şeklinde sıralanmıştır.

Bu tespitlerden ve müşterilerimizin taleplerinden hareketle çalışmalarımızı özellikle blokchain, yapay zekâ ve data analizine yoğunlaştırdık.

AR-GE merkezinizde kaç personel çalışıyor? Çalışanlarınızın Ar-GE projelerine yaklaşımı nasıl? 

Ar-GE Merkezimizde konusunda deneyimli 25 uzman, araştırmacı ve teknisyenden oluşan bir ekip, gümrük müşavirliği ve dış ticaret faaliyetlerinde know-how üreten projelere imza atmaktadır. Bu noktada üniversite iş birlikleriyle danışman hocalarımızdan da ayrıca destek alıyoruz. Üniversite-Sanayii iş birliği bağlamında İTÜ ve Çukurova Üniversiteleri Teknoloji Transfer Ofisleriyle proje bazlı çalışmalar yaptık. Çalışanlarımızın yetkinliklerini yüksek lisans ve doktora programlarıyla artırıyoruz. 

Şirket çalışanlarımızda da proje kültürünü geliştirmek için katılımcı modelle birçok proje ekibi oluşturduk. Bu ekipler çok sayıda proje üretti. Ayrıca fikir üretmeyi teşvik için “bir fikrim var” platformu kurarak yaratıcı fikirler öneren personelimizi ödüllendirdik. Böylece çalışanlarımız Ar-GE projelerini benimsediği gibi, şirketimizde de Ar-GE ve proje bazlı çalışma kültürü daha da gelişti. 

Ar-GE Merkezinizde bugüne dek hangi projeleri gerçekleştirdiniz? 

 Ar-GE merkezimizde şu ana dek 7 projeyi tamamladık. Etkileşimli soru yanıtlama(chatpot) sistemi, blockchain (1.faz), öncelikle tekstil sektöründe yapay sinir ağı ve istatistiksel tekniklerle gümrük operasyonları karar destek sistemi, yapay zeka ile gümrük ve dış ticarette kullanılan belgelerin sınıflandırılması, makine öğrenmesine dayalı GTIP karar destek sistemi (1.Faz), akıllı teknik düzenlemeler, dış ticaret için büyük veriye dayalı yapay zekâ temelli karar destek akıllı dış ticaret sistemi (1.Faz) projelerimizi tamamladık. 

Bu projelerle yapay zekâ kullanarak hataların en aza indirilmesini, işlem süreçlerinin hızlandırılmasını hedefledik.  Gümrük ve dış ticaret sektörü için en hayati konulardan birisi, ülkemiz için 16.000’dan fazla sayıda olan gümrük tarife istatistik pozisyonlarının (GTİP) hızlı ve hatasız şekilde belirlenmesidir. Bu noktada, yapay zekâ kullanımıyla en etkili sonuçları alıyoruz. Hedefimiz çalışmalarımızı tüm ürün gruplarına yaymaktır. Bu konuda yaptığımız çalışmaların, dünyada da örnek uygulamalar olduğunu görüyoruz.

Yine dış ticarette blockchain uygulamalarına dönük projemiz de bize gösterdi ki, gümrük ve dış ticaret işlemleri bu tür uygulamalar için en uygun zemini sunmaktadır. Ticaret Bakanlığımızın bu konuda göstereceği öncü rolle, blockchain uygulamalarını gümrük ve dış ticaret işlemlerinde hayata geçirebilir ve böylece bekleme maliyetlerini minimum seviyelere indirebiliriz. Unutulmamalıdır ki süreçleri ne kadar dijitalleştirirsek, hız ve güvenilirliğimiz, verimliliğimiz de o denli artacaktır.

Geleceğe dönük başka ne tür projeleriniz var?

Biz devam eden projelerimizle, dış ticareti kolaylaştırmayı ve özellikle ihracatçımıza daha çok destek olmayı hedefliyoruz. İlk kez ihracat yapacak ya da ihracat konusunda deneyimsiz firmalarımıza tüm dünyada yol gösterecek akıllı uygulamalar geliştiriyoruz. Ayrıca dış ticarette kullanılan belgelerin ithalatçı ve ihracatçı ülkelerde karşılıklı veri değişimiyle kullanımına imkân sağlayarak dublikasyonu önlemeyi, beyan süreçlerini sadeleştirmeyi ve kısaltmayı amaçlıyoruz.  Bu uygulamalarla, firmalarımızın dünya pazarlarına daha kolay ve hızlı erişimini sağlayacağız, yurtdışında da bekleme maliyetlerini düşüreceğiz.

Sizce gümrük işlemleri yakın gelecekte nereye evrilebilir? 

Dünya dijitalleşirken ve özellikle yapay zekanın yaratacağı yeni gerçeklik konuşulurken, bu süreçten en çok etkilenecek alanlardan birisinin de gümrük işlemleri olacağını öngörüyoruz. Yakın gelecekte “kendini beyan eden eşya”, “akıllı konteynerler”, “yapay zekâ ile GTİP tespiti ve beyanname düzenlemesi” ve daha birçok teknolojik gelişme günlük rutinimize dönüşecek. 

Sektörümüzdeki dönüşüme öncü olmak adına yerinde AR-GE merkezimiz birçok proje geliştirmeye devam ediyor. Bu noktada teknoparklarla da iş birliği yaparak know-how üretme sürecimizde genç girişimcilerimizden de yararlanmak istiyoruz. Bu amaçla İstanbul Teknopark ’la da bir mutabakat zaptı imzaladık. 

Dijital dönüşümde lojistik ve gümrükleme hizmetlerinde global düzeyde de fırsatlar olduğunu görüyoruz. Ülkemiz bu alandaki nitelikli insan gücüyle ve teknoloji odaklı yaklaşımıyla dünyaya da hizmet ihracatı yapabilecek ciddi bir potansiyele sahiptir. Ticaret Bakanlığımız, hizmet ihracatı ve Eximbank desteklerinde, yaklaşık 50.000 kişinin istihdam edildiği gümrükleme sektörünü de unutmamalıdır.  Bu konuda bakış açısının değiştirilmesi ve sektörün gelişiminin önünün açılması beklentimizdir.