EXİMBANK DESTEKLERİNDE SON DURUM

Sedat KOCABIYIK

Gümrük Müşaviri

Ülkemizin tek resmi  ihracatı teşvik kuruluşu olan Türk Eximbank, ihraç mallarının çeşitlendirilmesi, yeni pazarlara açılmak ve ihracatta pazar payının artırılması gibi temel amaçlarla, 21.08.1987 tarihine kadar Devlet Yatırım Bankası unvanıyla faaliyet göstermiş aynı tarihte Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. (“Türk Eximbank”) adını almıştır. Türk Eximbank’ın İstanbul, Ankara ve İzmir'de olmak toplam 3 Bölge Müdürlüğü, 20 adet şubesi ve 12 adet irtibat bürosu bulunmaktadır.

Türk Eximbank ihracata yönelik mal üreten imalatçıları, döviz kazandırıcı faaliyette bulunan firmaları ve tüm ihracat yapan firmaları aşağıda bulunan teşvik unsurlarından yararlandırmaktadır:

• Reeskont Kredisi
• Alıcı Kredisi
• Kobi İhracata Hazırlık Kredisi
• İhracata Yönelik Yatırım Kredisi
• Özellikli İhracat Kredisi
• Sevk Öncesi İhracat Kredisi
• Alacak Sigortası

Bu teşvik programlarının kapsam ve içeriğinin öğrenilmesi için tek tek incelenmesi gerekmektedir.

• Reeskont Kredisi

Reeskont kredisi, ihracata yönelik mal üreten imalatçılara, döviz kazandırıcı hizmet ihracı yapan firmalara ve bunların dışında kalan tüm ihracatçı firmalara kullandırılan bir kredi türüdür. Reeskont kredisinin Türk Lirası veya döviz olarak kullanılması mümkün olup, üst limit olarak Türk Lirası veya döviz olarak,  Dış Ticaret Sermaye Şirketleri için 400 milyon ABD Doları tutarında, diğer firmalar için toplam 350 milyon ABD Doları kadar kullandırılmaktadır. Kredi başvuruları Eximbank Genel Müdürlüğü ile Ankara Bölge Müdürlüğü ve İzmir şubesine yapılabilmektedir.

Kredi, başvurunun uygun bulunması durumunda, Eximbank kaynaklarından kullandırılan kredilerde uygulama esaslarında belirtilen teminatların teslimi, belgelerin teslimi ve Eximbank kaynakları dikkate alınarak kullandırılır. TCMB onayına gerek görülen kredi işlemlerde ise uygulama esaslarında belirtilen teminatların, belgelerin teslimi ve TCMB’nin onayına takiben kullandırılır.

• Alıcı Kredileri

Ülkemizden ithalat yapmayı planlayan yabancı alıcılara ve firmalarımızın yurt dışında üstlendiği taahhüt projelerin işverenlerine sağlanan kredilerdir. Alıcı kredileri programı kapsamında, yurt içinde yerleşik bankaların yurt dışı şube, iştirak ve muhabir bankaları aracılığıyla, Eximbank tarafından kredi limiti tahsis edilmiş yurt dışında yerleşik muteber bankalar aracılığıyla ülkemizden mal ve/veya hizmet ithal etmek isteyen yabancı alıcılara ve devlet garantili alıcı kredileri programı kapsamında, ülkemizden ithalat yapmayı planlayan yabancı kamu kurumlarına sağlanmaktadır.

Alıcı kredileri iki türde verilmektedir.

• Yurtiçi Bankalar Alıcı Kredileri

Kredi programından yurt içinde yerleşik bankaların yurt dışında yerleşik şube, iştirak ve muhabir bankaları tarafından borçlanmayı kabul ettiği yabancı alıcı tarafından kullanılabilmektedir. Kredi yurt içinde yerleşik bankaların yurt dışı şube, iştirak ve muhabir bankaları aracılığıyla kullandırılmaktadır. Kredi kapsamında Türkiye’den ihraç edilen Türk Menşeli tüketim ve sermaye malları yararlandırılmaktadır.

Kredi başvurusu, yabancı alıcılar tarafından doğrudan yurt içinde yerleşik bankaların yurt dışındaki şube, iştirak ve muhabir bankalarına yapılmaktadır. Krediye asgari olarak 6 ay vade tanınmakta olup, tüketim malları finansmanında 2 yıl, sermaye malları finansmanında azami 10 yıl vadeli olarak destek sağlanmaktadır. Bu konuda Eximbank tarafından ticari bankalara limit tahsis edilmiştir.

• Yurtdışı Bankalar Alıcı Kredileri

Kredi programından yabancı alıcılar yurt dışında yerleşik olan Eximbank tarafından limit tahsis edilen bankaların yabancı alıcılar adına borçlanmayı kabul etmeleri halinde yararlandırılmaktadır. Kredi başvurusu yabancı alıcılar tarafından doğrudan yurt dışında Eximbank tarafından limit tahsisi yapılan bankalara yapılmaktadır. Yapılan başvuru bu banka tarafından Eximbank’a aktarılır.

Kredi kapsamında Türkiye’den gerçekleşecek Türk menşeli tüketim ve sermaye mallarıyla ile Türkiye'den gerçekleştirilen hizmet ihracatı yararlandırılmaktadır. Kredi vadesi 24 aydan kısa işlemlerde banka finansmanı, Türkiye’den gerçekleştirilecek ihracatın kontrat bedelinin azami %100’üne kadar olabilmektedir.

Ancak, OECD Resmi Destekli İhracat Kredileri Uzlaşısı uyarınca, 24 ay ve daha uzun süreli vadelerde, banka finansmanı ihracat kontrat bedelinin %85’i ile sınırlıdır. Söz konusu kontratlardaki bakiye %15’in, yabancı alıcı veya yurtdışı bankanın kendisi tarafından finanse edilmesi gerekmektedir.

Hali hazırda Eximbank tarafından kredi anlaşması imzalanan ülkeler Arnavutluk, Azerbaycan, Belarus, Gürcistan, Kırgızistan, KKTC, Moğolistan, Özbekistan, Rusya ve Ukrayna’dır.

• Kobi İhracata Hazırlık Kredisi

Krediden ihracatçı KOBİ’lerimiz ve ihracata yönelik mal üreten (sadece nihai üretici) imalatçı KOBİ’lerimiz yararlandırılmaktadır. Kredi kapsamında herhangi bir alt limit bulunmamakla birlikte, başvuru sahiplerinin 5.000.000  ABD Doları’na kadar kredi kullanması mümkündür.

Kredinin vade seçenekleri olarak çeşitlilik göstermekte geri ödemesiz dönem avantajı sunulmaktadır. Azami olarak 720 güne 4 eşit taksit şeklinde ödenmesi mümkündür. Kredinin USD, GBP, JPY ve EURO olarak kullanılması imkan dahilindedir. Kredi başvurusu doğrudan Eximbank Genel Müdürlüğü’ne yapılmaktadır.

• İhracata Hazırlık Kredisi

İhracata hazırlık kredisinden Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ), Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDTŞ) hariç, ihracatçılarımız ve ihracata yönelik mal üreten (sadece nihai üreticiler) imalatçılar yararlanabilmektedir. İhracata hazırlık kredisinde herhangi bir alt limit bulunmamakla birlikte üst limit olarak 25 milyon ABD Doları’na kadar kredi kullandırılmaktadır. Kredinin vade seçenekleri olarak çeşitlilik göstermekte geri ödemesiz dönem avantajı sunulmaktadır. Azami olarak 720 güne 4 eşit taksit şeklinde ödenmesi mümkündür.

Kredinin USD, GBP, JPY ve EURO olarak kullanılması mümkün bulunmaktadır.

• Özellikli İhracat Kredisi

İhracata yönelik mal üreten firmalar bankanın mevcut kredi programları çerçevesinde kredilendirilemeyen, ancak bankaca uygun bulunan mal ve hizmet projelerini orta vadeli finansman sağlayan bu teşvik türünden faydalanmaları mümkündür. Kredi alt limiti bulunmamaktadır. Kredi limiti proje bazında banka tarafından değerlendirilmektedir.

Yurt dışından sağlanan fon kuruluşunun zorunlu kıldığı nitelikleri taşıyan Türkiye’de yerleşik ihracata yönelik mal üreten imalatçı, imalatçı-ihracatçılarımız ve ihracatçılar krediyi kullanabilmektedir.

• Sevk Öncesi İhracat Kredisi (SÖİK)

Kredi Türkiye’de ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’de yerleşik ihracatçılar, imalatçılar, serbest bölge kullanıcıları ve Türkiye’de yerleşik döviz kazandırıcı faaliyetlerde bulunan firmalar yararlanabilmektedir.

Kredi;

• İhracat sayılan satış ve teslimler,
• Transit ticaret,
• İthal edilmiş malın ihracı,
• Takas ve bağlı muamele kapsamında yapılan ihracat,
• Bedelsiz ihracat,
• Sınır ticareti hükümleri çerçevesinde yapılan ihracat,
• Gümrüksüz antrepolara yapılacak ihracat,
• Serbest bölgelere yapılacak ihracat (Türkiye’den serbest bölgelere yapılan ihracatın 3. ülkelere gönderilen kısmı hariç),
• Serbest bölgeden Türkiye’ye veya Türkiye’deki diğer serbest bölgelere yapılan satış,

İçin kullandırılmamaktadır.

Sevk Öncesi İhracat Kredileri Programı kapsamında; bir firmaya kullandırılan TL ve Döviz kredilerinin anapara bakiyeleri toplamı 25 milyon ABD Doları’nı aşamamaktadır. Söz konusu firma limiti; SÖİK Katılım TL/SÖİK Katılım Döviz kredisi kapsamında 15 milyon ABD Doları, SÖİK KKTC TL kredisi kapsamında 5 milyon TL ile sınırlıdır.

Kredi TL cinsinden ve kredi yalnızca KOBİ vasfını haiz firmalara kullandırılmaktadır. Firmalar tarafından her bir kredi başvurusunda Türk Eximbank internet sayfasında yer almakta olan ilgili evrak seti ile birlikte aracı bankalara müracaat edilmesi gerekmektedir.

• Alacak Sigortası

Alacak Sigortasının amacı, bir taraftan ihracatçılarımızın kısa vadeli satışlarına ilişkin ihracat bedellerinin ticari ve politik risklere karşı belirli limitler dahilinde teminat altına alarak ihracatı teşvik etmek ve yönlendirmek, diğer taraftan da poliçenin teminat olarak gösterilmesi ile ticari bankalardan ihracat kredisi teminini kolaylaştırmaktır.

Yurt dışında yapılan satışlarda vadeli alacak yapısına sahip bütün ihracatçılarımız bu programdan faydalanabilmektedir. Alacak Sigortası ile 360 güne kadar yapılan vadeli satışlar teminat altına alınmaktadır. Alacak sigortasında herhangi bir üst limit bulunmamaktadır. Kısa Vadeli Alacak Sigortası dahilinde 238 ülke sigorta kapsamına alınmaktadır. Ermenistan, Güney Kıbrıs ve Kuzey Kore kapsam dışı ülkeler kabul edilmektedir.

Türk Eximbank ile İlgili Diğer Bilinmesi Gerekenler

Türk Eximbank tarafından 2019 yılında 171 milyar dolar olan ihracat rakamımızın 44.1 milyar dolarlık kısmını desteklemiş, yani 2019 yılında ülkemizin gerçekleştirdiği ihracatın %25,7’sini tek başına destekleyerek ihracatçı firmalarımıza daha az riskli ve düşük maliyetli krediler sağlamıştır.

Bankanın 2017, 2018 ve 2019 yılında krediler ve alacak sigortası türünde hizmetlerini kullanan firma sayısı ve kullandırılan destek tutarı aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.

Türk Eximbank Covid-19 salgını sırasında yaşanabilecek sipariş iptalleri ve talep düşüşü gibi nedenlerle, ihracatçılarımızın ürünlerini ihraç edememeleri durumunda yaşanabilecek olumsuz etkileri azaltmak amacıyla, “Stok Finansman Destek Paketi”ni devreye almıştır. Stok Finansman Destek Paketi, hazine kaynaklı olarak kredi garanti fonu kefaleti ile birlikte ihracatçıların kullanımına sunulmuştur. Stok finansman desteğinden KOBİ ve KOBİ dışı firmalar 31.12.2020 tarihine kadar yararlanabilecek ve azami 36 ay vadeli olarak uygulanabilecek olup, anapara ödemesiz dönem azami 6 aydır.

Bunların yanı sıra, “Yurtdışı Teminat Mektubu Programı” ve  “Sigortalı Alacağın Teminata Dayalı Kredi Programı” adlı iki adet yeni teşvik paketi hayata geçirilmiş bulunmaktadır.

1. a) Yurtdışı Teminat Mektubu Programı

Program ile yurt dışı projeleri için müteahhitlerimiz ve ihracatçılarımız teminat mektuplarını Eximbank’tan temin edebileceklerdir. Bu sayede, müteahhitlik ve gemi inşa sektöründe faaliyet gösteren firmalar ile yurt içinde ihracata yönelik yatırım malı üretimi yapan firmaların mevcut pazarlarda kalıcılığının sağlanması ve firmaların yeni pazarlara açılmaları desteklenecektir.

1. b) Sigortalı Alacağın Teminata Dayalı Kredi Programı

Kredi programı ihracata yönelik mal üreten imalatçılar ve tüm ihracatçıların kullanımına sunulacaktır. İhracatçı firmalarımızın, sigorta kapsamındaki alacaklarını teminat kabul edilerek, sevkiyat vadesinden bağımsız olarak bir yıla kadar finansman desteği sağlanacaktır. Bu yeni uygulama ile firmaların vadeli satış imkanlarının arttırılması ve nakit akışlarının rahatlatılması hedeflenmiştir.

Görüldüğü gibi, Türk Eximbank’ın ülkemiz ihracatının geliştirilmesinde, ihraç ürünlerinin çeşitlendirilmesinde ve ihracatçının dış etkenlerden korunmasında çok büyük bir payı vardır. İhracat gerçekleştiren veya gerçekleştirecek olan firmaların Eximbank destek unsurlarını araştırması ve faydalanmasıyla, yurt dışı pazarlarda Türk ürünlerinin rekabet gücünün artmasının yanı sıra, dış ticaret hacmimizin de yükseleceği açıktır.

Kaynakça:

• https://www.eximbank.gov.tr/
• Türk Eximbank 2019 Faaliyet Raporu

SORU VE CEVAPLAR

Soru 1.  Eximbank İhracat kredilerinden kimler faydalanabilir?

Cevap: İhracatçı KOBİ’lerimiz ve ihracata yönelik mal üreten (sadece nihai üretici) imalatçı KOBİ’lerimiz bu destek unsurundan yararlanabilmektedir.

Soru 2. Firmaların Alacak sigortası yaptırmalarının avantajları nelerdir?

Cevap: Firmalarımızın sürekli olarak ihracat gerçekleştirdikleri pazarlar dışında, yeni pazarlar ihracat gerçekleştirmek istemeleri durumunda, bu yeni pazarlarda oluşabilecek ticari ve politik risklere karşı ihracatı gerçekleştirilen ürüne ait alacaklar sigortalanmış olmakta ve alacaklardan tahsili gerçekleştirilemeyen kısım Eximbank tarafından ihracatçıya ödenmektedir.

Soru 3. Türk Eximbank sadece yurt dışına ihracat gerçekleştiren firmalara mı kredi sağlamaktadır?

Cevap: Hayır. Türk Eximbank ihracata yönelik üretim yapan imalatçıları, döviz kazandırıcı hizmet ihracatında bulunan firmaları ve yurt dışında faaliyet gösteren müteahhitleri/yatırımcıları kısa ve orta-uzun vadeli nakdi kredi programları ile desteklemektedir.

Soru 4.  İhracatçı firmalar kamu bankaları yerine neden Türk Eximbank ihracat kredilerini tercih etmelidir?

Cevap: Türk Eximbank A.Ş. doğrudan Ticaret Bakanlığı’na bağlı bir kuruluş olup, BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) tarafından denetlenmektedir. Kamu bankaları Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet göstermektedirler. Türk Eximbank, ihracat işlemlerini doğrudan takip eden, ihracatçı firmaların sorunlarını çok iyi bilen ve en hızlı şekilde buna göre aksiyon alan ve hepsinden ötesi diğer bankalara nazaran daha düşük maliyetli krediler sağlayan banka olması nedeniyle tercih edilmelidir.

Soru 5. Türkiye dışında başka ülkelerde Eximbank türü bankalar var mıdır?

Cevap: Evet. Örnek verecek olursak, Almanya’da “Euler Hermes Aktiengesellschaft”, İtalya’da “Servizi Assicurativi Del Commercio Estero (SACE)”, Çin halk Cumhuriyeti’nde “China Export & Credit Insurance Corporation” kuruluşları, Türkiye’deki Türk Eximbank gibi ihracatçılarına destek sağlamaktadır.