Geri
Cemal Önder KORUKÇU
Gümrük Müşaviri
Depo yönetiminde, malzeme boşaltma, seçerek ayırma, teslim-tesellüm, paket açma, bölme, istifleme, yığma, yerleştirme, yerini değiştirme, yenileme-eksik tamamlama, toplama, ambalajlama, yükleme ve bunun gibi işlemlere elleçleme denilmektedir.
4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 3 üncü maddesinin 22 nci bendine göre elleçleme, gümrük gözetimi altındaki eşyanın asli niteliklerini değiştirmeden istiflenmesi, yerinin değiştirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktarılması, kapların yenilenmesi veya tamiri, havalandırılması, kalburlanması, karıştırılması gibi işlemlerdir.
Elleçleme işlemiyle birlikte ürünün daha iyi muhafaza edilmesi sağlanır ve görünüşünün geliştirilmesi amaçlanarak bir pazarlama avantajı elde edilir. Buradaki önemli husus, elleçleme kapsamındaki işlemler yapılırken eşyanın asli niteliklerinin değişmemesi ve elleçleme işleminin gümrük gözetimi altındaki eşyalar için öngörülmüş olmasıdır. Diğer yandan, gümrük gözetimi altında bulunmayan eşyanın elleçleme işlemine tabi tutulmasının gümrük idaresi açısından bir önemi bulunmamaktadır.
Gümrük antrepolarında veya serbest bölgelerde yapılabilecek elleçleme faaliyetleri Gümrük Yönetmeliği’nin 63 no.lu ekinde listelenmiştir. Normal koşullarda bu listede yer alan elleçleme faaliyetleri sonucu eşyanın sekizli tarife pozisyonunun değişmemesi gerekmektedir. Sekizli tarife pozisyonu listede yer almayan eşya için elleçleme izni Bakanlık tarafından verilmektedir.
Gümrük Yönetmeliğin’in 63 no.lu ekinde gümrük antrepolarında veya serbest bölgelerde yapılabilecek elleçleme faaliyetleri şöyle sıralanmıştır:
- Havalandırma, ayırma, kurutma, tozunu alma, basit temizlik faaliyetleri, paketleme tamiri, taşıma ve depolama esnasında uğranan hasarın basit faaliyetler olması şartıyla tamiri, taşıma için koruyucu örtü konması ve kaldırılması,
- Taşıma sonrası eşyanın yeniden düzenlenmesi,
- Stok sayımı, örnek alma, sınıflandırma, eşyanın mekanik filtrelemesi ve tartılması,
- Hasarlı ve kirlenmiş bileşenlerin atılması,
- Pastörize, sterilize, ışıma veya koruyucu ekleme yoluyla koruma,
- Parazit tedavisi,
- Anti-pas işlemleri,
- Isının daha ileri bir işlem yapılmaksızın, damıtma işlemi olmadan ve basitçe artırılması veya basitçe azaltılması, (sekizli tarife pozisyonunun değişmesine yol açsa dahi)
- Elektrostatik, dokumanın (tekstil) ütülenmesi,
- Meyvelerin sapının koparılmasını ve/veya çekirdeğinin çıkarılmasını, kurutulmuş meyvelerin veya sebzelerin parçalanması ve bölünmesi veya meyvenin suyunun alınması, (sekizli GTİP’nun değişmesine yol açsa dahi) işlemleri
- Hayvan derilerinin tuzunun alınması, temizlenmesi, kesilmesi.
- Eşyaya bir veya birden çok eşyanın eklenmesi; eşyaya ait aksesuarların eklenmesi veya çıkarılması; şu kadar ki, bu ekleme veya çıkarma faaliyetinin, sınırlı bir faaliyet olması veya teknik standartlara uyum sağlanması amacıyla yapılması ve eşyanın tabiatını veya performansını değiştirmemesi gerekir. (sekizli tarife pozisyonunun değişmesine yol açsa dahi)
- Sıvıların daha ileri bir muamele ve damıtmaya tabi tutulmaksızın inceltilmesi veya yoğunlaştırılması, (sekizli tarife pozisyonunun değişmesine yol açsa dahi)
- Farklı kalitedeki aynı nevi eşyaların, sabit bir kalite veya müşterinin talep ettiği bir kalite elde etmek için eşyaların türünü değiştirmeksizin karıştırılması,
- Sadece basit faaliyetler dahilinde eşyanın bölünmesi ve ölçü kesimi.
- Paketleme, paketlerden çıkarma, paket değiştirme ve kaplara basitçe koyma, markaların, etiketlerin, mühürlerin, fiyat etiketlerinin veya benzer ayırt edici işaretlerin eklenmesi, çıkarılması veya değiştirilmesi; (sekizli tarife pozisyonunun değişmesine yol açsa dahi) (eşyaya ilişkin menşe ve kıymet saptırması riskine ilişkin olarak başta belirtildiği üzere, ayrıca değerlendirme yapılması gerekir)
- Basit faaliyetler dahilinde, makinelerin, cihazların ve taşıtların test edilmesi, düzenlenmesi, ayarlanması ve çalışma düzenine konulması; özellikle teknik standartlara uygunluğun kontrolü amacıyla.
- Boru bağlantı noktalarının farklı ülkelerde mevcut standartlara uygun hale getirilmek üzere işleme tabi tutulması.
- Serbest dolaşımda bulunan eşya ile serbest dolaşımda bulunmayan eşyanın aynı kap içinde paketlenmesi.
Gümrük Yönetmeliği'nin 335 inci maddesinin 1 inci fıkrasına göre elleçleme izin başvuruları denetleyici gümrük idaresine yazılı olarak ve her olay için ayrı ayrı yapılmak durumundadır. Bu başvuruda, yapılacak işlemler ve gümrük antrepo rejimi hükümlerinin uygulanması için gerekli bütün ayrıntılar yer alır.
Aynı Yönetmeliğin 335 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında, "Antrepo işletme izin belgesinde elleçleme işlemlerinin gösterildiği durumlarda izin belgesine elleçlemeye konu eşya ile ilgili olarak, eşyanın mahiyeti, cinsi ve Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu ile ilgili bilgileri içeren liste eklenir. Bu durumda, antrepoda veya geçici çıkış yapılmak suretiyle antrepo dışında gerçekleştirilecek elleçleme işlemlerinde; ilgili antrepo beyannamesi hakkında denetleyici gümrük idaresine bilgi verilmesi yeterli olup, ayrıca elleçleme izin alınması gerekmez" denilmektedir.
Böylece, aynı antrepoda aynı eşyaya ilişkin sürekli tekrarlanan elleçleme faaliyetleri ile ilgili olarak gerek gümrük yükümlülerince Yönetmeliğin 335/1 nci maddesi kapsamında elleçleme izin dilekçesi ile başvuru, gerekse denetleyici gümrük idarelerinin söz konusu başvurunun cevaplanmasından kaynaklanan iş yükü azaltılmıştır. Keza, Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün 22.03.2016 tarihli 14640530 yazısında belirtilen koşullar çerçevesinde global elleçleme izni verilmesi de imkan dahiline girmiştir.
Elleçleme konusundaki diğer önemli bir husus, elleçleme giderlerinin gümrük kıymetine dahil edilip edilmeyeceği hususudur. Nakliye giderinin alıcı tarafından üstlenildiği teslim şekillerinde ithale konu eşyanın giriş liman veya yerine kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan elleçleme giderleri, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 27/1-e maddesi uyarınca gümrük kıymetine dahil edilmektedir. Antrepoda ve serbest bölgede yapılan elleçleme faaliyetlerinde, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 104/2 ve 161/2. maddeleri uyarınca eşya elleçleme işlemine tabi tutulmamış gibi değerlendirilerek, elleçleme nedeniyle yapılan masraflar gümrük kıymetine dahil edilmemektedir.
Kaynakça:
- 4458 sayılı Gümrük Kanunu
- Gümrük Yönetmeliği
- MEVZUATNET web portali
- LODER web portali
Soru 1. Elleçleme nedir?
Cevap: 4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 3/22. maddesine göre, gümrük gözetimi altındaki eşyanın asli niteliklerini değiştirmeden istiflenmesi, yerinin değiştirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktarılması, kapların yenilenmesi veya tamiri, havalandırılması, kalburlanması, karıştırılması gibi işlemlerdir.
Soru 2. Elleçleme işleminin faydaları nelerdir?
Cevap: Elleçleme işlemiyle birlikte ürünün daha iyi muhafaza edilmesi sağlanır ve görünüşünün geliştirilmesi amaçlanarak bir pazarlama avantajı elde edilir.
Soru 3. Elleçleme başvurusu nereye ve nasıl yapılır?
Cevap: Gümrük Yönetmeliği'nin 335/1. maddesine göre elleçleme izin başvuruları denetleyici gümrük idaresine yazılı olarak ve her olay için münferiden yapılır.
Soru 4. Gümrüklerde hangi elleçlemelere izin verildiğini nereden öğrenebiliriz?
Cevap:Gümrük Yönetmeliği’nin 63 no.lu ekinde gümrük antrepolarında veya serbest bölgelerde yapılabilecek elleçleme faaliyetlerinin listesi verilmiştir.
Soru 5. Elleçleme giderleri gümrük kıymetine dahil edilir mi?
Cevap: Nakliye giderinin alıcı tarafından üstlenildiği teslim şekillerinde ithale konu eşyanın giriş liman veya yerine kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan elleçleme giderleri, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 27/1-e maddesi uyarınca gümrük kıymetine girmektedir.
Antrepoda ve serbest bölgede yapılan elleçleme faaliyetlerinde, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 104/2 ve 161/2. maddeleri uyarınca eşya elleçleme işlemine tabi tutulmamış gibi değerlendirilerek, elleçleme nedeniyle yapılan masraflar gümrük kıymetine dahil edilmemektedir.
