Geri
Murat SEÇKİN
Gümrük Müşaviri
Konsinye satış, malların mülkiyeti devredilmeksizin, diğer bir anlamı ile gönderilen malların mülkiyetinin satıcıda kalması kaydıyla, konsinye olarak malı alan durumundaki kimseye verilmesi olarak tanımlanabilir. Konsinye işlemi bir işletmenin daha önceden tespit edilen bir fiyatla ya da günün koşullarına göre satılmak üzere diğer bir işletmeye mal göndermesi işlemidir.
Konsinye mal satış sisteminde, üçlü bir ilişki söz konusu olup, konsinye malı satan (konsinyör), konsinye malı alan (konsinyi), gönderilen mal ise (konsinye) olarak ifade edilmektedir.
Konsinye mal satışları; Bir satıcının, başka bir satıcıya, (dağıtıcıya veya komisyoncuya) malını herhangi bir bedel almadan, belirlenen fiyat üzerinden satıldığı zaman, bedelinin ödenmesi şartını içeren satış sistemi olarak tanımlanabilir. Başka bir anlatımla, konsinye olarak satışa sunulan malların gönderen tarafından belirlenen fiyatlarla müşterilere satılmak, satılmadığı takdirde iade edilmek üzere yollanan mallar olarak tanımlamak mümkündür.
Pazar paylarının hızla daraldığı ve rekabetin hızla arttığı günümüzde; üreticiler, ithalatçılar, satıcılar ve alıcılar, pazar paylarını genişletebilmek, mevcut pazar paylarını kaybetmemek ve mallarını ulusal marka yapabilmek için konsinye satış sistemini benimseme yoluna gitmektedir.
Eğer siz güçlü bir üreticiyseniz ve geniş alanda müşteri bulabilmek için daha zayıf konumdaki perakende satıcılarla irtibata geçmek istiyorsanız ürününüzü onlara konsinye olarak gönderebilirsiniz. Satıcı da ürünü sattığında içinden karını çıkarıp geri kalan miktarı bilahare gönderir. Bu da bir pazarlama taktiğidir. Dolayısıyla konsinye satışı bu nedenle ortaya çıkmış olup. konsinye ihracat da bu yöntemle uluslararası düzeyde mal satmak için ön görülmüş bir ihracat şeklidir.
Konsinye mal satış sistemini benimseyen, alıcı firmaların ticari bakımdan sahip olacakları avantajları şu şekilde sıralamak mümkündür; birincisi, firmalarda nakit akışı yönünde bir rahatlama meydana gelir ve yöneticilerin stressiz bir ortamda karar vermelerini sağlar. İkincisi, firmalar az sermaye ile daha fazla mal grubu buldurma imkânına kavuşur. Ayrıca müşterilerinin ihtiyaçlarını karşılama sorunları en asgariye iner. Üçüncüsü, firmaların satıcılara sadece sattığı mallardan dolayı ödeme yükümlülüğü doğar. Dördüncüsü, firmanın malı sattığında ve sadece karı oranında Katma Değer Vergisi yükümlülüğü doğar.
Diğer taraftan; satıcıların konsinye mal satış sistemini benimsemeleri halinde, ticari bakımdan sahip olacakları avantajları şu şekilde sıralamak mümkündür; birincisi, mevcut pazar paylarının koruması ve pazar paylarının artması ayrıca bunun yansıması olarak üretim kapasitesinin artmasına olanak verir, ikincisi depo ve benzeri giderlerden başka bir anlatımla sabit giderlerin azalmasına yol açması üçüncüsü ise satıcının kendine sadık alıcılar portföyü oluşturarak, gelecek de yaşanacak ekonomik krizlerden en asgari ölçüde zararla atlatmasını sağlar.
06.06.2006 tarih ve 26190 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İhracat Yönetmeliği'nin 4. Maddesi (h) bendinde konsinye ihracat “kesin satışı daha sonra yapılmak üzere yurtdışındaki alıcılara, komisyonculara, ihracatçının yurtdışındaki şube ve temsilciliklerine mal gönderilmesi şeklinde yapılan ihracat” olarak tanımlanmıştır.
İhracat Yönetmeliği’nin 9 uncu maddesine göre; konsinye ihracat başvuruları ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği'ne yapılmaktadır. Madde ve/veya ülke politikası açısından Ticaret Bakanlığı’nca getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili konsinye ihraç talepleri Bakanlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise doğrudan İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği'nce sonuçlandırılmaktadır. İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği'nce konsinye ihracat olarak onaylanmış gümrük beyannamelerinin otuz gün içinde gümrük idarelerine sunulması gerekir. İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının yapılmasından sonraki otuz gün içinde durumu, kendileri tarafından düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgeler ile birlikte izni veren İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği'ne bildirmekle yükümlüdür.
Konsinye olarak gönderilen malın ihraç tarihinden itibaren bir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir. Bu süre, haklı ve zorunlu nedenlere istinaden müracaat edilmesi halinde, izni veren İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği'nce iki yıl daha uzatılabilir. Konsinye olarak gönderilen malın, konsinye ihraç izin süresi içinde satılamaması halinde, malın gümrük mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir.
Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2013/31 sayılı genelgesinde, konsinye ihracat beyannamesi tescil edildiğinde, ödeme şeklinin mal mukabili olarak seçilmesi, beyannamenin 44 nolu sütununa “Konsinye ihracattır” ibaresinin yazılması suretiyle işlem yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Konsinye ihracat kapsamında yurtdışına gönderilen eşyalar konsinye ihracata uygun şekilde yapılır. Ancak Gümrük Yönetmeliğinin 449 maddesin uyarınca, konsinye satış suretiyle ihraç edilen eşyanın çıkışında, gönderildiği yerde satılmayıp geri gelmesi ihtimali göz önünde bulundurularak, ayniyet tespitine ilişkin tüm destekleyici bilgiler gümrük beyannamesine eklenmesi gerekir. İhraç amacıyla yurtdışına çıkan eşyaların satılamaması durumunda Yönetmeliğinin 448 inci maddesine geri gelen eşya işlemleri kırmızı hat muayenesi ile gerçekleştirilir.
KDV Kanunu'nun 10/d maddesine belirtildiği ve 1 no.lu KDV Tebliği'nde de açıklandığı üzere, komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda vergiyi doğuran olay, malların satıcı tarafından komisyoncuya veya konsinyasyon suretiyle mal satanlara (konsinyi) verildiği anda değil, malların komisyoncu veya konsinyasyon suretiyle mal satanlar (konsinyi) tarafından alıcıya teslimi anında meydana gelecektir. Yukarıda da açıklandığı üzere, konsinye satışlarda, gerçek satış, malın gönderilmesi sırasında değil, aracı (konsinyi) tarafından nihai tüketicilere veya üçüncü kişilere satılması sırasında gerçekleşmektedir. Malın konsinyi konumundaki aracıya teslimi satıştan çok bir emanet işlemi niteliğindedir. Bu nedenle, malın mülkiyeti konsinyi tarafından satılıncaya kadar konsinyatör üzerinde kalmaktadır. Bunun doğal sonucu olarak, anılan mallar, kesin satışı yapılana kadar, konsiyatörün stokları arasında yer alacaktır. Böylece, henüz satış kesinleşmediğinden, konsinye ihracat beyannamesi ile KDV iadesinden yararlanılamayacaktır. Bununla birlikte, kesin satışının gerçekleştiği tarihte tam istisna kapsamında KDV Kanununun 11 ve 12 inci maddeleri gereği mal ihracından dolayı KDV istisnasından yararlanılacaktır.
Öte yandan; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 229 uncu maddesinde "Fatura satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır" şeklinde tanımlanmıştır. Konsinye satışlarda ise malın konsinyasyon suretiyle mal satanlara (konsinyi) verildiği anda, henüz kesin satış olmadığı için, fatura da düzenlenmeyecektir. Anılan işlemlerde malın faturası, konsinyi tarafından üçüncü şahıslara satıldığında düzenlenecektir. Vergi Usul Kanunu'nun 231/5'inci maddesinde de; "Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı, tarihten itibaren azami 7 gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır." hükmüne yer verildiğinden, konsinye malın konsinyi tarafından üçüncü şahıslara satışını izleyen 7 gün içinde konsiyatör tarafından konsinyiye fatura düzenlenmesine özen gösterilmelidir. Keza, konsinye olarak yapılan ihracatlarda kesin satışı takiben, yukarıda belirtilen ihracat işlemleri de süresinde tamamlanmalıdır.
KAYNAKÇA:
- Gümrük Yönetmeliği
- İhracat Yönetmeliği
- Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2013/31 sayılı genelgesi
- org.tr web adresi
SORU VE CEVAPLAR
Soru 1. Konsinye ihracat nedir?
Cevap: Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere yurt dışındaki alıcılara, komisyonculara, ihracatçının yurt dışındaki şube veya temsilciliklerine mal gönderilmesi olarak tanımlanan ihracat şeklidir.
Soru 2. Konsinye olarak gönderilen malların kesin satışı ne zaman yapılır?
Cevap: Konsinye olarak gönderilen malın ihraç tarihinden itibaren bir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir. Bu süre, haklı ve zorunlu nedenlere istinaden müracaat edilmesi halinde, izni veren İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği'nce iki yıl daha uzatılabilir.
Soru 3. Konsinye ihracat başvuruları nereye yapılır?
Cevap: Konsinye ihracat başvuruları ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği'ne yapılır.
Soru 4. Konsinye ihracat beyanı nasıl yapılmalıdır?
Cevap: Gümrükler genel müdürlüğünün 2013/31 sayılı genelgesine istinaden, konsinye ihracat beyannamesi tescil edildiğinde, ödeme şeklinin mal mukabili olarak seçilmesi, beyannamenin 44 nolu sütununa “Konsinye ihracattır” ibaresinin yazılması suretiyle işlem yapılmalıdır.
Soru 5. Kesin satışı yapılan konsinye ihracat eşyasının bildirimi ne kadar süre içinde nereye yapılmalıdır?
Cevap: İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının yapılmasından sonraki otuz gün içinde durumu, kendileri tarafından düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgeler ile birlikte izni veren İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği'ne bildirir.
