Yeni bir UNCTAD raporuna göre, düşük yatırım ve ekonomik belirsizlik ortamında dünyanın güneyine yönelik doğrudan yabancı yatırım akışları 841 milyar dolara geriledi.

UNCTAD'ın 17 Ocak'ta yayınlanan son Küresel Yatırım  Eğilimleri Raporuna göre, gelişmekte olan ülkelere doğrudan yabancı yatırım (FDI) akışı 2023 yılında yüzde 9 azalarak 841 milyar dolara geriledi. Afrika, Latin Amerika ve Karayipler'e yönelik akışlar ise aşağı yukarı sabit kalırken, Asya'daki gelişmekte olan ülkeler yüzde 12'lik bir gerileme kaydederek düşüşün en ağır kısmını hissetti.

Raporda küresel doğrudan yabancı yatırım, 2023 yılı için daha önceki beklentilere meydan okuyarak yüzde 3 oranında büyüme gösterirken, yılı tahmini 1,37 trilyon dolarla tamamladı. Ancak rapor; genel artışın esas olarak, diğer ülkelere yönelik DYY için aracı görevi gören birkaç Avrupa "kanal" ekonomisi tarafından yönlendirildiği konusundaki nüansa dikkat çekiyor. Çarpıcı bir şekilde, bu kanal ekonomiler hariç tutulduğunda, küresel  DYY akışları 2023 yılında yüzde 18'lik keskin bir düşüş göstermiştir.

Bağlantıya tıklayarak grafiği inceleyebilirsiniz.

Gelişmekte Olan Asya'nın Doğrudan Yabancı Yatırım Gücü Yavaşlıyor

2023 yılında, Asya'daki bazı büyük gelişmekte olan ekonomiler DYY girişlerinde önemli düşüşler yaşadı ancak sıfırdan projeler (bir ana şirketin yabancı bir ülkede sıfırdan yeni operasyonel tesisler inşa ederek bir girişim başlatması) için cazip yerler olmaya devam etti.

Çin, DYY girişlerinde yüzde 6'lık bir düşüşü bildirirken, yeni sıfırdan proje duyurularında yüzde 8'lik bir büyüme kaydetti. Benzer şekilde Hindistan’da DYY girişlerinde, yüzde 47'lik bir düşüş yaşamış ancak sıfırdan projeler için ilk beş küresel destinasyon arasında yer almaya devam etmiştir.

Normalde DYY büyümesinin motoru olan Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) üyelerine yönelik DYY akışları, yüzde 16 oranında azaldı. Yine de grup, Vietnam, Tayland, Endonezya, Malezya, Filipinler ve Kamboçya gibi ülkelerdeki sıfırdan proje duyurularındaki yüzde 37'lik kayda değer artışla imalat yatırımları için cazibesini korudu. Batı Asya'da DYY, dünyanın en büyük DYY alıcısı olan ABD'yi geride bırakarak sıfırdan proje duyurularının yüzde 28 arttığı Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki yatırımların devam etmesiyle, yüzde 2'de sabit kaldı. Suudi Arabistan'da ise, sıfırdan yatırımlar yüzde 63 oranında artmıştır.

Afrika'ya Akışlar Yatay Seyrediyor

Afrika'nın doğrudan yabancı yatırım akışları 2023 yılında neredeyse değişmeyerek tahmini 48 milyar dolar seviyesinde kalarak, bir önceki yıla göre yüzde 1'lik hafif bir düşüş gösterdi. Bölgede özellikle Fas, Kenya ve Nijerya'da sıfırdan proje duyurularında artış görüldü. Bununla birlikte, proje finansmanı anlaşmalarındaki üçte bir oranındaki önemli azalma, küresel ortalamanın üzerinde seyrederken, kıtadaki altyapı finansmanının geleceğine ilişkin endişeleri de arttırdı.

Latin Amerika'da Zıt Yatırım Eğilimleri

Latin Amerika'daki yatırım ortamı 2023'te zıt eğilimlere sahne oldu. En büyük ekonomisi olan Brezilya, doğrudan yabancı yatırım girişlerinde yüzde 22'lik bir düşüş kaydederken, ülkenin sıfırdan proje sayıları sabit kadı. Uluslararası proje finansmanı anlaşmaları ise, 2022'ye kıyasla yüzde 40 oranında azaldı. Bu arada, bölgenin ikinci büyük ekonomisi olan Meksika hem doğrudan yabancı yatırım hem de sıfırdan proje duyurularında yüzde 21'lik bir artış kaydederek en büyük küresel alıcı konumunu pekiştirdi.

Küresel Belirsizliklerin Ortasında İhtiyatlı İyimserlik

UNCTAD raporuna göre, 2024 yılında doğrudan yabancı yatırım akışlarında mütevazı bir artış görülebilir. Bu bağlamda raporda; "Büyük pazarlardaki enflasyon ve borçlanma maliyetlerine ilişkin tahminler, uluslararası yatırım anlaşmaları için finansman koşullarının istikrara kavuşacağına işaret ediyor" ifadelerine yer verildi.

Ancak rapor yine de jeopolitik gerilimler, çok sayıda ülkedeki yüksek borç seviyeleri ve daha fazla küresel ekonomik bölünme tehdidi gibi, küresel yatırım ortamına gölge düşüren önemli riskler konusunda uyarıyor.  

Rapor: https://unctad.org/publication/global-investment-trends-monitor-no-46