Geri
648 milyar ABD doları tutarındaki fon, gelişmekte olan ekonomilerin küresel ticarete entegre edilmesine yardımcı oluyor.
DTÖ öncülüğündeki ‘Ticaret İçin Yardım Girişimi’, gelişmekte olan ekonomilerin ve en az gelişmiş ülkelerin (EAGÜ) ihracat potansiyelini güçlendirmek amacıyla, 2006 yılından bu yana 648 milyar dolar katkıda bulunmuştur. Girişimin bu ekonomilerin ticaret yapma kapasitelerini geliştirmedeki etkisi, DTÖ ve Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından 26 Haziran'da yayınlanan “Bir Bakışta Ticaret için Yardım 2024” adlı yeni yayında ortaya konulmuştur.
Yayın, gelişmekte olan ekonomilerin ‘Ticaret için Yardım’ finansmanına ilişkin önceliklerini belirlemek üzere yapılan bir anketin sonuçlarını kullanmaktadır. Ayrıca finansman akışlarına genel bir bakış sunmakta ve bu finansmanın gelişmekte olan ekonomilere ve özellikle de EAGÜ'ler de ekonomik büyümeyi, sürdürülebilir kalkınmayı ve yoksulluğun azaltılmasını teşvik etmek için ticareti kullanmalarına nasıl yardımcı olduğunu incelemektedir.
‘Ticaret için Yardım’, gelişmekte olan ekonomilerin ve EAGÜ' lerin ticaretin dönüştürücü gücü sayesinde daha dirençli, kapsayıcı ve sürdürülebilir ekonomiler inşa etmelerine yardımcı olmaktadır. Başta EAGÜ' ler olmak üzere gelişmekte olan ekonomilerin çok taraflı ticaret sistemine entegrasyonunu teşvik etmekte ve bu ekonomilerde arz yönlü kapasite ve ticaretle ilgili altyapının oluşturulmasına yönelik desteği harekete geçirmeyi amaçlamaktadır. Ancak, gelişmekte olan ekonomilerin ve EAGÜ' lerin dijital teknolojilerden ve yeşil dönüşümden kaynaklanan yeni ticaret fırsatlarından yararlanmalarına yardımcı olmak için daha fazla çaba sarf edilmesi gerekmektedir.
Ödemeler ve Taahhütler Tüm Zamanların En Yüksek Seviyesinde
‘Ticaret için Yardım’ ödemeleri ve taahhütleri, verilerin mevcut olduğu en son yıl olan 2022 yılına nazaran artarak pandemi öncesi seviyelerin de üstüne çıkmıştır. Diğer taraftan ödemeler, reel olarak bir önceki yıla göre yüzde 14'lük bir artışla 51,1 milyar dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine yükselirken, taahhütler ise yüzde 31 oranında artarak 65 milyar ABD doları ile zirveye ulaşmıştır.
Ticaret için Yardım Bağışçıları
‘Ticaret için Yardımların’ yüzde 55'inden fazlası, başta OECD Kalkınma Yardımları Komitesi üyesi ülkeler olmak üzere, iki taraflı donörler tarafından sağlanmaktadır. Diğer Ticaret için Yardım finansmanı çoğunlukla Dünya Bankası ve Asya Kalkınma Bankası gibi çok taraflı donörler tarafından karşılanmaktadır. Bu bağlamda 2022 yılına bakıldığında, en büyük donörler arasında Japonya (11,1 milyar dolar- toplam Ticaret için Yardım ödemelerinin yaklaşık beşte biri) yer alırken, onu Dünya Bankası (7,9 milyar ABD doları) ve AB kurumları (6,8 milyar ABD doları) izlemiştir.
Ticaret için Yardım Destinasyonları
Afrika ve Asya, toplam akışların yüzde 70'ini oluşturan “Ticaret için Yardım”ın ana coğrafi hedefleridir. Gelir düzeyine göre, alt-orta gelirli ekonomiler 19,8 milyar ABD doları (toplam ödemelerin yüzde 38'i) ile Ticaret için Yardım'ın ana alıcılarıdır ve onları 2022 yılında 14,1 milyar ABD doları (yüzde 28) ile EAGÜ' ler ve diğer düşük gelirli ekonomiler takip etmektedir. EAGÜ' ler 2006 yılından bu yana toplam 189 milyar ABD doları tutarında “Ticaret için Yardım” almıştır.
‘Ticaret için Yardım’ Girişiminin Etkisi
“Ticaret için Yardım” girişiminin temel taşlarından biri, DTÖ ve OECD tarafından düzenlenen ve donörler, ortak ülkeler olarak bilinen alıcılar ve diğerlerinin öz değerlendirme anketlerine verdikleri yanıtları bir araya getiren izleme ve değerlendirme (M&E) çalışmasıdır.
Ankete verilen yanıtlar, ticaretin küresel kalkınma gündemini ilerletmek için hayati bir araç olmaya devam ettiğini teyit etmektedir. Ankete katılan ortak ülkelere göre, ‘Ticaret için Yardım'ın en fazla etkiye sahip olduğu alanlar ticaretin kolaylaştırılması, ticaret politikaları ve düzenlemelerine destek (bölgesel ticaret anlaşmaları ve çok taraflı ticaret müzakereleri dahil), tarım ve ticaret eğitimi ve öğretimidir. Donörler de ticaretin kolaylaştırılması ve tarımı en etkili alanlar olarak belirtmiştir. Buna ek olarak, donörler ‘Ticaret için Yardım'ın dijital bağlantı ve e-ticaret, ticaretle ilgili ulaşım ve depolama altyapısı ile bankacılık ve finansal hizmetleri olumlu yönde etkilediğini belirtmektedir.
"Bir Bakışta Ticaret için Yardım" raporu; ticaretin, kalkınma için bir güç olarak kullanılmasının önemini bir kez daha teyit etmektedir. Uluslararası toplum, Ticaret için Yardım'a yatırım yaparak büyüme için yeni fırsatların önünü açabilir, istihdam yaratabilir ve kapsayıcı kalkınmayı teşvik edebilir. Geleceğe baktığımızda, ‘Ticaret için Yardım’ girişiminin, değişen ihtiyaçlar ve gerçeklerle uyumlu kalması ve daha kapsayıcı ve sürdürülebilir birçok taraflı ticaret sistemine katkıda bulunmaya devam etmesi büyük önem taşımaktadır.
