Geri
Songül PINAR
Gümrük Müşaviri & Teşvik Uzmanı
Bilindiği üzere; mevzuatımızda “Gümrük Vergisi” ile “Gümrük Vergileri” kavramları farklı anlamlar taşımaktadır. Şöyle ki; “gümrük vergisi”, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesinde yer alan oran ve esaslara göre hesaplanan tek bir vergiyi, “gümrük vergileri” ise, eşyaya uygulanan ithalat vergilerinin ya da ihracat vergilerinin tümünü” ifade etmektedir. Bu vergiler Gümrük Uzlaşma Yönetmeliğinin ekinde; Gümrük Vergisi, İlave Gümrük Vergisi, Tek ve Maktu Vergi, Dampinge Karşı Vergi, Sübvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi, Katma Değer Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Ek Mali Yükümlülük, Toplu Konut Fonu, Tütün Fonu, Ek Fon, Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu, Çevre Katkı Payı, Telafi Edici Vergi (İhracat), TRT Bandrol Ücreti (Ticari olmayan eşya için) olarak sayılmıştır.
Yani yazımızın konusu olan DFİF, gümrük vergileri arasında yer almayan bir vergidir.
Destekleme Fiyat İstikrar Fonu; 2 Şubat 1984 tarihli 2976 sayılı Dış Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 2. maddesine istinaden dış ticaretin ekonomik koşullara uygun olarak yürütülmesini sağlamak amacıyla TC. Merkez Bankası nezdinde oluşturulmuştur.
Bu fona ilişkin her türlü düzenlemeyi yapmaya da Ticaret Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
Bu Fonun kaynaklarını;
- Her türlü malın ihracında iç ve dış fiyatlardaki gelişmeler dikkate alınarak ihraç bedellerinden kilo, adet veya kıymet esasına gör yapılacak fon tahsilat ve kesintileri,
- T. Parası Kıymetini Koruma Mevzuatı'na göre ihracat işlemlerinde tahsil edilecek kur farkları,
- Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 30 sayılı karar'la ihdas edilen Destekleme ve Fiat İstikrar Fonu'nun net varlıkları, teşkil eder.
İhracat, ülkeye döviz kazandıran bir faaliyettir. Bu nedenle, ihracat ile ilgili işlemlere farklı kurum ve kuruluşlar tarafından farklı kolaylıklar ve avantajlar sağlanmaktadır. İhracatın sağladığı avantajların başında, yaygın kullanımıyla “vergi iadesi” olarak bilinen vergi istisnaları yer almaktadır. Belirli şartlar altında yapılan ihracatlarda ÖTV ve KDV istisnasından yararlanarak o eşya için ödediğiniz ÖTV ve KDV’yi ihracat gerçekleştikten sonra geri alabilirsiniz. Bunun yanı sıra, ayrıca, ihracatta gümrük vergisi uygulanmaması esastır. İhraç ettiğiniz mallar için gümrük vergisi ödemezsiniz. Ancak buna rağmen ihracat esnasında DFİF alınmaktadır. Burada amaç, DFİF’in tarımsal girdilerin sübvansiyonu, üreticinin fiyat hareketlerinden korunması, ihracatın geliştirilmesi, ihracata dönük yatırımların finansmanı, ihracat sigortası kuruluncaya kadar ihracatın sigortası, faaliyetlerinin finansmanı için kullanılmasıdır.
İhracattaki tıkanmayı gidermeye yönelik getirilen bu önlemle, belirli mallara değişik oranlarda prim ödemek yoluyla malların dış pazarlarda rekabet gücünün artırılarak ihracatının geliştirilmesi amaçlanmıştır.
İhracatında Destekleme ve Fiyat İstikrar Fon'u primi kesintisi yapılacak mallar ve miktarıaşağıda gösterilmiştir.
- Her türlü natürel iç fındık 18/12/97 g.R.G.......8 Cent/Kg. karşılığı TL
- Her türlü kabuklu fındık 18/12/97 g.R.G........4 Cent/Kg. karşılığı TL
- 41.01-41.02 ve 41.03 GTP'na dâhil işlenmiş deri ve kösele dışında kalan pikle deri dâhil her türlü hayvan derileri ve postları ile 4104.11 ve 4104.19 GTP'na dâhil kromlu deriler (yarma deriler hariç) 50 Cent/kg karşılığı TL; 4105.10 ve 4106.21 GTP'na dâhil kromlu deriler FOB ihraç bedelinin % 20'si karşılığı TL.
- 5201.00 Pamuk (Karde edilmemiş veya penyelenmemiş) (Hidrofil veya ağartılmış pamuklar hariç) 0 (sıfır) Cent/Kg karşılığı TL.
5203.00.00.00 Pamuk (kadre edilmiş veya penyelenmiş) 0 (Sıfır) Cent/Kg. karşılığı TL
- 0407.21.00.00.00 Tavuk yumurtaları (Gallus domesticus türü) 1,5 ABD Doları /Kg karşılığı TL. (25 Mart 2025 RG)
Görüyoruz ki; daha çok tarım ürünlerinin ihracatında, bu ürünlerin işlendikten sonra ihracını teşvik etmek veya işlenmemiş halde düşük bir katma değerle ihraç edilmesini önlemek amacıyla ihracat miktarları üzerinden alınmaktadır.
Bilindiği üzere vergilendirmede en önemli hususlardan biri olan gümrük yükümlülüğünün doğuş anı; DFİF’te yükümlülüğü doğuran olay, kesinti konusunu oluşturan eşyanın ihracı olarak karşımıza çıkıyor.
Fon kesintisi yapılmayacak haller ise 88/13384 sayılı BKK’nın 11’nci maddesinde belirtilmiş. Buna göre;
- D.F.İ.F. prim kesintisi kapsamındaki bir maldan FOB 1.000 Dolar değerini geçmeyen numunenin bedelsiz ihracatında prim kesintisi yapılmaz.
- 1000 grama kadar (1000 gram dahil) ambalajlarda yapılacak natürel fındık ihracatında yürürlükteki Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu primi kesintilerinden 4 Cent/Kg. (Kabuklu fındıkta 2 Cent/ Kg) karşılığı Türk Lirası indirim uygulanır.
- Doğrudan tüketiciye hitap edilir şekilde küçük ambalajlı işlenmiş mayi fındık mamulü ihracatında prim kesintisi yapılmaz.
- Amerika, Okyanusya, Uzak Doğu ve Akdeniz'e kıyısı bulunmayan Afrika ülkelerine yapılacak natürel fındık ihracatında Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu primi kesintilerinden 4 Cent/Kg (kabuklu fındıkta 2 Cent/Kg) karşılığı Türk Lirası indirimi uygulanır.
Yine 88/13384 sayılı BKK’nın 4’üncü maddesinde “tahsil yetkisi”nden bahsedilmiş ve “ihracat bedellerinin yurda getirilmesine bağlı olmaksızın Gümrük Çıkış Beyannamesinin açıldığı tarihteki Fon miktarı esas alınarak, fiili ihracattan itibaren en geç ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi (uzatmalar hariç) sonuna kadar aracı banka veya özel finans kurumlarınca tahsil edilmesi gerektiği” hükme bağlanmıştır. Buradan da görüleceği üzere; gümrük idareleri söz konusu fon kesintisinin tahsilatını yapmamaktadır. Sadece anılan eşyaların ihracatında bu kesintinin beyanname tescil tarihinden önce bankaya yatırılmış olduğuna ilişkin makbuzu yükümlüden talep etmektedir. Fonun yatırıldığına ilişkin banka dekontu ibraz edilmedikçe Gümrük İdarelerince malın ihracına müsaade edilmemektedir. İstisna olarak fındık ihracatında “teminat” uygulaması da bulunmaktadır.
