Geri
M. Altay YEGİN
Gümrük Müşaviri
İhtisas Nedir?
İhtisas kelimesinin Türk Dil Kurumu’nca karşılığı; uzmanlık, uzmanlaşma anlamına gelmektedir.
Yazımız kapsamında belirtilirken, ihtisas (Bundan böyle uzmanlık olarak da anılacaktır.)
Hangi meslek grubu olursa olsun ilgili mesleğin geleceği uzmanlaşmaktan geçmektedir. Eskilerin güzel bir sözünde belirttiği gibi; “Boynuz kulağı geçmezse, o sanat ölür.” denilmektedir. Alttan her gelenin daha çok çalışması ve konu hakkında uzmanlaştıkça, sistemin eksiklileri ve farkındalıklarını ortaya çıkararak, mesleğin gelişmesinde daha çok katkı sağlayacaktır.
Gümrük idareleri risk kriterleri açısından uzmanlaşmayı tercih etmiş ve ihtisas gümrüğü uygulaması ile özellik arz eden eşya ithalatlarında sadece yetki verilen sınırlı sayıda gümrük müdürlüğünden gerçekleştirilmesini amaçlamıştır.
İthalatta; kıymet, tarife, menşe ve standartlar yönünden etkin bir denetim yapılması sağlanarak özellikle yerli üretimin korunması hedeflenmektedir.
İhtisas gümrüğü olarak yetkilendirilen gümrük müdürlükleri, ilgili sektörün ve üretimin yoğunlaştığı bölgelerden seçilmiştir. Örnek vermek gerekirse; yerli halı üretiminde Isparta ilinin öne çıkması dikkate alınarak halı ithalatı için Isparta Gümrük Müdürlüğü, yerli çay üretiminde Rize ilinin öne çıkması dikkate alınarak çay ithalatı için Rize Gümrük Müdürlüğü ihtisas gümrüğü olarak yetkilendirilmiştir.
Aynı şekilde tekstil ihtisas gümrükleri tekstil sektörünün yoğunlaştığı bölgelerden, otomotiv ihtisas gümrükleri otomotiv sektörünün yoğunlaştığı bölgelerden, gübre ihtisas gümrükleri ise tarımsal üretimin yoğunlaştığı bölgelerden seçilerek söz konusu eşya ithalatı için ihtisas gümrüğü olarak yetkilendirilmiştir.
Yetkili ihtisas Gümrük İdareleri
Yetkili ihtisas Gümrük İdarelerine örnek vermek gerekirse GGT Seri No 105 Madde 3‘e istinaden: Serbest Dolaşıma Giriş işlemleri sadece Ankara, A.H.L., Aksaray, Avrupa Serbest Bölge, Bolu, Denizli, Gaziantep, Gaziantep Havalimanı, Gemlik, Giresun, Halkalı, İzmir, Kayseri, Mersin, Gaziantep, İskenderun, Trakya Serbest Bölge ve Yalova Gümrük Müdürlüklerinden; hızlı kargo ile gelmesi kaydıyla Sabiha Gökçen Havalimanı Gümrük Müdürlüğü’nden yapılabilir. Bir kara hudut kapısına gelen ve bu Tebliğ kapsamı tekstil ürünü taşıyan taşıt araç sadece belirtilen gümrük müdürlüklerine sevk edilebilir denilmektedir.
İhtisas gümrüğü uygulamasına tabi olacak eşyalar belirlenirken, eşyanın niteliği, eşyanın menşei, eşyanın çıkış ülkesi, gümrük müdürlüklerinin coğrafi konumu, gümrük müdürlüklerinin fiziki, teknik ve beşeri altyapısı, eşyanın yurtiçi üretim hacmi ve üretimin coğrafi dağılımı, eşyanın kaçakçılığa konu olma sıklığı, ulusal ticaret politikaları ve uluslararası yükümlülükler gibi kriterlerde dikkate alınmaktadır.
Ayrıca konunun Serbest Bölgeler üzerinden ticarete konu olması halinde ise; Serbest Bölgeler Türkiye Gümrük Bölgesi dışında kabul edildiği için serbest bölgede bulunan ve bu nedenle de ithalat kapsamında yer alan eşyanın ihtisas gümrüğü uygulamasına tabi bir eşya olması halinde bu eşyanın gümrük işlemlerinin de ihtisas gümrük müdürlüklerinden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
İhtisas Gümrüğü Önemi
Tüm bu tedbirler ve kısıtlamalar aslında işlerin zorlaştırılması için değil tam tersi ihtisas sahibi olan etkin kişi ve kurumlar eliyle işlemlerin yürütülmesini hedeflemektedir. Hali hazırda risk unsurlarının ortadan kalkma ihtimalinin olamayacağı gibi paralel olarak İhtisas Gümrüğü uygulamalarının ortadan kalkma ihtimali de bulunmamaktadır.
