Geri
2023'te küresel yabancı yatırım zayıfladı, sürdürülebilir kalkınma sektörlerine yönelik finansman ise, yüzde 10'un üzerinde düştü.
Küresel olarak, Doğrudan Yabancı Yatırım akışları yıl içinde yüzde 2 azalarak 1,3 trilyon $'a gerilemiştir. Gelişmekte olan ülkelerde ise, yüzde 7'lik bir düşüşle 867 milyar $'a gerilemiştir.
- Küresel ekonomik yavaşlama ve artan jeopolitik gerilimler nedeniyle yabancı yatırımlar durgun seyretmektedir.
- Yetersiz finansman, ‘2030 Gündemine’ ulaşma çabalarını engellemekte ve sürdürülebilir finansmanı sürdürmek için politika eylemini teşvik etmektedir.
- İş kolaylaştırma ve dijital devlet çözümleri, düşük yatırımı ele alacak bir ortamı kolaylaştırabilir.
BM Ticaret ve Kalkınma Örgütü (UNCTAD) tarafından 20 Haziran'da yayımlanan son Dünya Yatırım Raporu'na göre, 2023 yılında küresel ‘Doğrudan Yabancı Yatırım’ (DYY) yüzde 2 azalarak 1,3 trilyon dolara geriledi. Bu çerçevede rapor, birkaç istisnanın etkisi hariç tutulduğunda, küresel yabancı yatırımlarda üst üste ikinci yıl yüzde 10'un üzerinde daha keskin bir düşüş olduğunu ortaya koymaktadır. Bu düşüş, yavaşlayan küresel ekonomide artan ticaret ve jeopolitik gerilimlerden kaynaklanmaktadır.
Doğrudan yabancı yatırımlara ilişkin beklentiler 2024 yılında da zorlu olmaya devam etse de raporda, finansal koşulların gevşemesi ve ulusal politikalar ile uluslararası anlaşmalarda öne çıkan yatırım kolaylaştırma çabalarına atıfta bulunularak "yılın tamamı için mütevazı bir büyüme mümkün görünüyor" deniyor.
Gelişmekte olan ülkeler için dijitalleşme sadece teknik bir çözüm değil, aynı zamanda yatırımları engelleyen yönetişim ve kurumlardaki temel zayıflıkları ele almak için daha geniş dijital hükümet uygulaması için bir basamak oluşturmaktadır.
Konuya dair BM Ticaret ve Kalkınma Genel Sekreteri Rebeca Grynspan, "Yatırım sadece sermaye akışıyla ilgili değildir; insan potansiyeli, çevre yönetimi ve daha adil ve sürdürülebilir bir dünya arayışıyla ilgilidir" ifadelerini kullandı.
Yabancı Yatırımlar Çoğu Bölgede Ilımlı Bir Şekilde Azaldı
Gelişmekte olan ülkelere yönelik DYY akışları geçen yıl yüzde 7 azalarak 867 milyar $'a düşmüş, bu düşüş gelişmekte olan Asya'da yüzde 8'lik bir azalmayı yansıtmıştır. Bu rakam Afrika'da yüzde 3, Latin Amerika ve Karayipler'de ise yüzde 1 oranında azalmıştır.
Öte yandan, gelişmiş ülkelere yönelik akışlar, kısmen bu şirketlerin karları üzerinde küresel bir asgari vergi oranı uygulama çabaları nedeniyle, çok uluslu şirketlerin mali işlemlerinden güçlü bir şekilde etkilenmiştir.
Avrupa ve Kuzey Amerika'nın büyük bölümüne yönelik girişler sırasıyla yüzde 14 ve yüzde 5 oranında azalmıştır.
Yapısal olarak zayıf ve kırılgan ekonomilerdeki yabancı yatırımlar, en az gelişmiş ülkeler, denize kıyısı olmayan gelişmekte olan ülkeler ve gelişmekte olan küçük ada devletlerinde hafif bir artış göstererek bu eğilimi tersine çevirmiştir.
Yetersiz Yatırım Sürdürülebilir Kalkınmayı Yavaşlatıyor
2023'te finansman koşullarının sıkılaşmasıyla birlikte, elektrik ve yenilenebilir enerji gibi altyapı ve kamu hizmetlerinin finansmanı için hayati önem taşıyan uluslararası proje finansmanı anlaşmalarının sayısı dörtte bir oranında azalırken, bu durum Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH'ler) ile bağlantılı olan ve özellikle tarımsal gıda sistemleri ile su ve sanitasyonu etkileyen sektörlere yapılan yatırımlarda, yüzde 10'luk bir azalmayı tetikledi. Bu sektörlerde 2023 yılında, hedeflerin kabul edildiği 2015 yılına kıyasla daha az uluslararası finansmanlı proje kaydedilmiştir. Öte yandan, sıfırdan proje duyuruları gelişmekte olan ülkelerde 1.000'den fazla artmış, ancak Asya'da yoğunlaşmıştır.
Dijital Devlete Yönelik Aşağıdan Yukarıya, Uygun Maliyetli Yaklaşım
Bu anlamda iş ve yatırımın kolaylaştırılması, dijital devlet hizmetlerinin yaygınlaşmasını destekleyerek geleneksel yukarıdan aşağıya yaklaşımları tamamlar.
Ülkeler, iş dünyasına yönelik temel hizmetlerle başlayıp kademeli olarak daha fazla kurumu kapsayacak şekilde genişleyerek, dijital devlet araçlarıyla ölçek ve kapsam ekonomileri elde edebilir ve hem yabancı hem de yerli, büyük ve küçük tüm işletmelere fayda sağlayabilir.
Özellikle gelişmekte olan ülkeler, büyük yasal değişikliklere ihtiyaç duymadan kullanıcılara anında değer katan ve hükümetler için gelir yaratma potansiyeli olan bu aşağıdan yukarıya yaklaşımdan faydalanabilir.
