Nasıl Gümrük Müşaviri Olunur? Kariyer Yolunda İzlenmesi Gereken Adımlar

Gümrük Müşavirliğine Giriş

Gümrük müşaviri, uluslararası ticaretin sorunsuz işlemesini sağlayan kritik profesyoneldir. UGM olarak, gümrük işlemlerinizde güvenilir bir iş ortağıyız. İthalat ve ihracat işlemlerinin karmaşıklığını yöneterek, iş süreçlerinizi hızlandırır ve yasal uyumluluğu sağlarız.

● Gümrük müşavirliğinin önemi ve görev tanımı

Uluslararası ticaret hacminin artış gösterdiği, alım satım süreçlerinin hızlandığı ve basitleştiği günümüzde dış ticaret işlemleri birçok teknolojik araç üzerinden kolayca yapılabilmektedir. Günümüzde uluslararası ticaret işlemlerini gerçekleştirmek hızlı olsa da düşünüldüğü kadar kolay değildir. Ülkeler ticaret anlaşmaları ya da ekonomik birlikler oluşturarak birbirleri arasındaki ticareti kolaylaştırmaya çalışmaktadır. Fakat, günümüzde dışa dönük ekonomi modelinden uzak daha korumacı bir ekonomik modele yönelim izlendiğini gözlemlenmektedir. Ayrıca bazı ülkelere uygulanan ambargolar, yeni ticaret yolu arayışları ve hammadde savaşları gibi etkenler de ticareti bir hayli zorlaştırmaktadır.

Gümrük müşavirleri bu değişim ve risklerin içerisinde dış ticaret erbabına ihtiyaç duyduğu hizmeti bilgi ve tecrübesiyle sağlamaktadır. Gümrük müşavirleri 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’ndan almış olduğu yetki ile tüm ithalat ve ihracat işlemlerini dolaylı temsilci sıfatıyla gerçekleştirebilmekte ve gümrük işlemlerinde maliyetleri azaltıcı yöntemler sunarak sektörel bazda dış ticareti hem kolaylaştırmakta hem de maliyet avantajı sağlamaktadır. Ülkemizde dış ticaret ile uğraşan firmaların gümrük işlemlerinin yaklaşık olarak %90’ı gümrük müşavirleri eliyle gerçekleştirilmektedir.

Gümrük müşavirleri ithalat ve ihracat işlemlerine konu ürünlerin üretimi aşamasından başlayarak tüketiciye ulaşması sürecinde önemli bir rol oynamaktadır. Meslek erbapları dış ticarete konu eşyaların ülkeye girişi ve çıkışından firmalara ulaşmasına kadar ki süreçte uyulması prosedürler ile eşyaların ithal ve ihracında alınması gerekli tüm izinlerin takibini mesleki bilgi ve tecrübesiyle dolaylı temsilci sıfatıyla takip etmektedir. Bu nedenle gümrük müşavirleri dış ticaret ile uğraşan firmaların güvenilir ve hızlı hizmeti alabilecekleri çözüm ortaklarıdır.

● Mesleğin gerektirdiği temel beceriler ve nitelikler

Gümrük müşavirleri ulusal ve uluslararası alanda sürekli değişen mevzuat ve operasyonel süreçleri takip etmekte ve hizmet verdiği paydaşlarına bu değişiklikleri hızlı şekilde aktarmaktadır. Aynı zamanda bu değişikliklere de uyum sağlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında meslek erbaplarının araştırmacı, analitik düşünme yetisine sahip, riskleri yönetmeyi bilen, yeniliklere açık ve hızlı öğrenme kabiliyetine sahip yapıda olmaları gerekmektedir.

Eğitim ve Öğrenim Yolu

● Gümrük müşavirliği alanında tercih edilebilecek üniversite bölümleri

Gümrük Müşavirliği mesleğine adıma adım atmak isteyen adayların hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi, siyasal bilgiler ve endüstri mühendisliği dallarında eğitim veren fakülte ve yüksek okullardan veya denkliği Yüksek Öğretim Kurumunca tasdik edilmiş yabancı yüksek öğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde ya da diğer öğretim kurumlarından lisans seviyesinde mezun olduktan sonra hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi, siyasal bilgiler ve endüstri mühendisliği dallarından lisans üstü seviyede diploma almış olmak gerekmektedir. Ayrıca, Ön lisans eğitimi veren gümrük, dış ticaret ve Avrupa Topluluğu konularında uzmanlık programı olan meslek yüksek okullarından mezun olunması mesleğe adım atmak için yeterli sayılmaktadır.

● İlgili lisans ve ön lisans programları

Gümrük müşaviri olmak isteyen adayların üniversitelerin hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi, siyasal bilgiler ve endüstri mühendisliği dallarında eğitim veren fakülte ve yüksek okullardan veya denkliği Yüksek Öğretim Kurumunca tasdik edilmiş yabancı yüksek öğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde ya da diğer öğretim kurumlarından lisans seviyesinde mezun olduktan sonra hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi, siyasal bilgiler ve endüstri mühendisliği dallarından lisans üstü seviyede diploma almış olunması gerekmektedir.

Gümrük müşavir yardımcısı olmak için ön lisans eğitimi veren gümrük, dış ticaret ve Avrupa Topluluğu konularında uzmanlık programı olan meslek yüksek okullarından mezun olunması gerekmektedir. Ön lisans eğitimi veren kurumlardan alınan eğitiminin lisans eğitimine tamamlanması halinde ise adaylar gümrük müşaviri olmak için yeterli eğitimi almış sayılmaktadır.

Sertifika Programları ve Mesleki Eğitimler

● Alanında uzmanlaşmak için alınabilecek ek sertifikalar

Gümrük müşavirliği mesleğinde kendini geliştirmek isteyen adaylar uluslararası taşıma ve lojistik, uluslararası ticaret, dış ticaret İngilizcesi ve dış ticaret uzmanlığı gibi sertifika programlarına katılım sağlayarak kendilerini geliştirebilmektedir. Sertifika ve uzmanlaşma programlarını uygulamalı şekilde gerçekleştiren kurumları tercih etmek ise mesleki beceri kazanma noktasında adayları bir adım öne çıkmaktadır.

● Sürekli eğitimin önemi ve mesleki gelişim

Gümrük müşavirliği mesleğini icra etmek isteyen adayların sürekli değişen mevzuatı takip etmeleri ve teknolojik yeniliklere uyum sağlamaları gerekmektedir. Adayların ulusal alanda değişen ya da çıkarılan mevzuat düzenlemelerine değil uluslararası alanda da dış ticareti etkileyen tüm mevzuat düzenlemelerini takip etmeyi alışkanlık haline getirmeleri gerekmektedir. Adayların alanında uzman eğitmenlerden mevzuat ve uygulama eğitimleri alarak kendilerini geliştirmeleri gelişim sürecini olumlu yönde etkiyecektir. 

Sınavlar ve Lisanslama Süreci

● Gümrük müşaviri olabilmek için gereken sınavlar

Gümrük müşavir yardımcılığı sınavı yazılı olmak üzere tek aşamada gümrük müşavirliği sınavı ise yazılı ve sözlü olmak üzere iki aşamada yapılmaktadır. Gümrük müşavirliği yazılı sınavda başarılı olanlar, Ticaret Bakanlığınca tayin edilecek yer ve zamanda sözlü sınava tabi tutulmaktadır.

Gümrük müşavir yardımcılığı ve gümrük müşavirliği yazılı sınavları Ticaret Bakanlığı tarafından klasik veya test usulünde yapılabilir. Ayrıca Ticaret Bakanlığı belirlenen bir yükseköğretim kurumuna, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığına veya sınav yapan diğer resmi kuruluşlara yaptırılabilir. Ticaret Bakanlığı tarafından yapılacak protokolle şartları belirlenen yazılı sınavların testlerinin hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi işlemleri sınavı yapan kuruluş veya kuruluşlar tarafından yürütülmektedir.

Yazılı ve sözlü sınavlarının tarihi ve başvuru koşulları sınav tarihinden en az bir ay önce ilan edilmektedir.

Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan yazılı sınavlar ile gümrük müşavirliği sözlü sınavlarının yürütülmesini sağlamak ve sınav sonuçlarını değerlendirmekle bir kurul oluşturulmuştur. Gümrük müşavirliği ve gümrük müşavir yardımcılığı sınav kurulu, Gümrük ve Ticaret Bakanı tarafından belirlenmektedir. Kurul, Ticaret Bakanlığı temsilcilerinden seçilen bir üyenin başkanlığında Bakanlıktan dört ve Gümrük Müşavirleri Dernek Başkanlarından bir olmak üzere beş kişiden oluşmaktadır.

Gümrük müşavirliği sınavları yılda bir kez yapılmaktadır.

Gümrük müşaviri sertifikasına sahip olunabilmesi için öncelikle gümrük müşavir yardımcısı olunması gerekmektedir.

Gümrük müşavir yardımcısı sertifikasına sahip olmak isteyen adayların bir gümrük müşavirinin yanında bir yıl staj yapmış olmasının yanında, Gümrük Kanunu ve gümrük mevzuatının uygulanmasına ilişkin ikincil düzenlemeler ile 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve bu Kanuna ilişkin ikincil düzenlemeler ve Türkçe, matematik, Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ile vatandaşlık bilgisi konularını içeren yazılı sınavda yetmiş ve üzeri puan alarak başarılı olmaları gerekmektedir.

Gümrük Müşaviri sertifikasına sahip olmak için, gümrük müşavir yardımcısı sertifikasının alınmasının akabinde bir gümrük müşavirinin yanında iki yıl staj yapması, Gümrük Kanunu ve Gümrük Mevzuatı’nın uygulanmasına ilişkin ikincil düzenlemeler, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve bu Kanuna ilişkin ikincil düzenlemeler, Dış ticaret ve kambiyo mevzuatı, Gümrüğe ilişkin iktisadi, ticari ve mali konular, uluslararası anlaşmalar ile Avrupa Birliği mevzuatının gümrüğe ilişkin hükümleri ve Türk Gümrük Tarife Cetveli ve İzahnâmesi konularını içeren yazılı sınavda yetmiş ve üzeri puan alarak başarılı olması ve Ticaret Bakanlığı’nca yapılacak sözlü mülakat sınavında yetmiş ve üzeri puan alması gerekmektedir.

Gümrük müşavir yardımcılığı ve gümrük müşavirliği sınavlarına meslek hayatınız boyunca sadece üçer kez girme hakkınız bulunmaktadır. Staj koşulları dikkate alındığında gümrük müşaviri olabilmek için en az 7 yıl gibi bir süre için kariyer planı hazırlaması gerekmektedir. Gümrük müşavir yardımcılığı ve Gümrük müşavirliği sınavlarında başarısız olmanız durumunda kariyer yapmak için belirlediğiniz süre uzamakta, sınav haklarının tümünün kullanılarak başarısız olunması durumunda gümrük müşavir yardımcısı ya da gümrük müşaviri karnesine meslek hayatınız boyunca sahip olunamamaktadır.

● Lisanslama süreci ve devlet tarafından sağlanan yetkilendirmeler

Gümrük Müşaviri sertifikası alabilmek için Ticaret Bakanlığı tarafından yazılı ve sözlü olmak üzere iki aşamada yapılan sınavlardan başarılı olunması gereklidir. 

Gümrük müşavir yardımcısı sertifikasına sahip olunması için Ticaret Bakanlığı tarafından yazılı olarak yapılan sınavdan başarılı olunması gerekmektedir.

Gümrük sınavlarında başarılı olan adaylardan Gümrük müşavir yardımcısı sertifikasına sahip olanlar bir gümrük müşavirinin yanında çalışır ve onun adına gümrük idarelerinde iş takip edebilmektedir. Gümrük müşaviri sertifikasına sahip olanlar ise her türlü gümrük işlemini takip ederek sonuçlandırabilmektedir.

Mesleki Yeterlilik ve Uzmanlık Alanları

● Uzmanlık alanlarına göre kariyer fırsatları

Gümrük müşaviri dış ticaret işlemlerinin her alanında olduğu için çok geniş bir hizmet ağı sunmaktadır. Bu sebeple her bir gümrük müşaviri ayrı bir alanda uzmanlaşarak kendini geliştirmektedir. Dış ticaret ile uğraşan firmaların ihtiyaçlarına bakıldığında meslek erbabının aşağıdaki konulardan herhangi birinde uzmanlaşması hizmet kalitesi ve kariyer yapma açısından büyük bir avantaj sağlayacaktır.

• Tarife Tespiti (GTİP)
• Tercihli ve Tercihsiz Menşe Uygulamaları
• Kıymet uygulamaları
• Teşvik uygulamaları 
• Yasal Ticarette Risk Değerlendirmesi,
• Yasal Ticarette Cezalar ve Çözüm Yolları
• Tercihli Tarife (vergi) Uygulamaları
• Dış Ticaret ve Gümrük Mevzuatı Eğitmenliği
• Veri Okuma ve Raporlama

Meslek erbabının bu konulardan herhangi birinde uzmanlaşması dış ticaret firmaları, danışmalık faaliyeti gerçekleştiren firmalar ile gümrük müşavirliği firmalarında kariyer yapabilmesine olanak tanımaktadır.

Meslek erbaplarının en çok üzerinde durduğu konu ise eğitimdir. Eğitim bütün mesleklerde büyük önem sahip, fakat gümrük müşaviri sürekli değişen mevzuatı takip etmenin yanı sıra bu mevzuat düzenlemelerini bir bütün olarak yorumlama ve uygulamaya koyma yetisine sahip olması gerekmektedir. Bu sebeple yukarıda saydığımız uzmanlaşma alanları içerisinde belki de en büyük öneme sahip ve kariyer yapma açısından yükselen yıldız olarak Dış Ticaret ve Gümrük Mevzuatı Eğitmenliği dikkat çekmektedir.

Bir diğer kariyer yolu olarak ise Yetkilendirilmiş Gümrük müşavirliğine değinilmesi yerinde olacaktır. Yetkilendirilmiş Gümrük müşaviri 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun vermiş olduğu yetki kapsamında Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Tebliğinde belirtilen tespit işlemlerini yapan ve sonucunda tespit raporu düzenleyen, Ticaret Bakanlığınca adına yetki belgesi düzenlenen gerçek kişi veya tüzel kişi ortağı gümrük müşaviridir. Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri olabilmek için adayların yedi yıl boyunca gümrük müşaviri olarak mesleğini icra etmesi ve 4458 Sayılı Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliğinde belirtilen şartları taşıyor olması gerekmektedir.

● Meslekte ilerleme ve kariyer basamakları

  Gümrük müşavirliği mesleğinde başarılı olabilmek için adayların gümrük ile ilgili konularda mevzuat içeriklerini öğrenmeleri ve bilgisayar programlarını kullanma konusunda kendini geliştirmeleri gerekmektedir. Gelişim süreci içerisinde ise uzmanlaşmak istediği alan üzerinde yoğunlaşarak kendini geliştirmesi kariyer merdivenlerini daha emin adımlarla çıkmasına olanak sağlamaktadır. Günümüzde veri işlemenin önemi düşünüldüğünde bilgi teknolojileri bölümü güçlü olan müşavirlik şirketlerinin daha iyi hizmet verdiğini söyleyebiliriz.

Meslek Etiği ve Profesyonel Standartlar

● Gümrük müşavirliği mesleğinin etik kuralları

Gümrük müşavirleri dış ticaret erbabının yasal haklarını ve menfaatlerini korumanın yanında kamu yararını da gözetmektedir. Yaptıkları veya yapacak oldukları iş ve işlemler ile ilgili bilgilerin korunmasına büyük önem vermekte ve mesleğinin gerektirdiği tüm kanun ve yasal düzenlemelere uymaktadır. Güvenilir, tarafsız ve bağımsız şekilde hizmet vermek mesleğin temel ilkeleridir. 

● Profesyonel standartlar ve meslek içi davranış ilkeleri

 Gümrük müşavirleri mesleğin gerektirdiği güvenirlik, tarafsızlık ve bağımsızlığı temel ilke kabul etmektedir. Yasal düzenlemelere uygun ticaret yapılmasını sağlayarak insan sağlığı ve kamu yararını da gözetmektedir. Hizmet verdiği firmalar ile görevleri nedeniyle edindikleri gizli nitelikteki bilgileri, profesyonel standartlarda bulunan güvenlik tedbirlerini alarak korumaktadır.

Gümrük Müşavirliğinde Kariyer Fırsatları

Sektördeki iş imkanları ve çalışma alanları

Gümrük müşavirleri dış ticaret firmaları, danışmalık faaliyeti gerçekleştiren firmalar ile gümrük müşavirliği firmalarında kariyer yapabilmektedir.

Gümrük müşavirliği kariyerinde ilerleme stratejileri

 Günümüzde birçok işlemin bilgisayar sistemleri üzerinden veri işleme tekniği yoluyla gerçekleştirildiği düşünüldüğünde gümrük müşavirliği mesleğinde mevzuat bilgisinin yanında bilgisayar programlarını da iyi düzeyde kullanılması gerekmektedir. Bilgisayar programlarının etkin bir şekilde kullanımı, veri raporlaması ile operasyonel süreçlerin kısaltılmasında ve risklerin değerlendirilmesinde büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple meslek erbabı bilgisayar programlarını profesyonel düzeyde kullanabilmesi ve veri analistliği alanında kendini geliştirmesi mesleki kariyerinde başarılı olmasını sağlayacaktır. Alanında uzman olan Gümrük müşavirlerinden eğitim alınması adayların kendilerini geliştirmesinde faydalı olacaktır. 

 Sonuç: Gümrük Müşavirliği Kariyerinde Başarıya Ulaşmak

Gümrük müşavirliği mesleğine adım atmanın avantajları

Gümrük müşavirliği mesleği kariyer bir meslek olup, mesleğe adım atan adaylar dış ticaret risk değerlendirmesi, dış ticaret ve gümrük operasyonları, gümrük ve dış ticaret mevzuatını bir arada öğrenebilmektedir. Meslek mensupları sahip oldukları bilgi ve tecrübe sayesinde sektörde aranan iş ortağı oldukları gözlemlenmektedir. 

Mesleğin getirdiği sorumluluklar ve topluma katkılar

Gümrük müşavirleri, dolaylı temsil yoluyla gümrük idarelerine vermiş oldukları beyanlar nedeniyle eksik ödenen vergi ile idari para cezalarına karşı temsil ettiği firmalar ile müteselsil olarak sorumlu olup, mesleğin gerektirdiği olgun davranış ve onuruna aykırı fiillerde bulunan meslek mensubu için disiplin cezası verilmektedir. Ayrıca görevleri sırasında veya görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı fiillerinin niteliğine göre Türk Ceza Kanunu’nun devlet memurlarına ait hükümleri uyarınca da cezalar ile karşı karşıya kalmaktadır.

Gümrük müşavirleri, Ulusal alanda gümrük işlemleri ile ilgili olarak ilgili bakanlık ve kurumlar ile dış ticaret erbabı arasında bir köprü vazifesi görmektedir. Uluslararası alanda ise firmaların daha hızlı ve doğru ticaret yapmalarına edindikleri bilgi ve tecrübe ile katkıda bulunmaktadır.

Gümrük müşavirliği mesleği yüz yılı aşkın bir süredir dış ticaret ile uğraşanlara yol göstermekte ve ülkemizin ithalat ve ihracat işlemlerinin hızlı ve doğru bir şekilde yürütülmesine katkı sunmaktadır. Gümrük müşavirliği firmaları dış ticaret erbabına güvenilir ve hızlı bir hizmet sağlarken doğru vergilendirme yapılmasına katkıda bulunarak ülkenin gayri safi milli hasılasına da olumlu yönde katkıda bulunmaktadır.