Geri
Jeopolitik gerginlikler ve değişen ticaret modelleri nedeniyle küresel ticaretin 2023 yılında yaklaşık %5 oranında daralması bekleniyor. UNCTAD'ın yayınlanan son Küresel Ticaret Güncellemesine göre, küresel ticaretin 2022 yılındaki rekor seviyeye kıyasla Zzalarak, yaklaşık 1,5 trilyon dolar küçülmesi ve 31 trilyon doların altına düşmesi öngörülüyor.
UNCTAD'ın 11 Aralık'ta yayınladığı Küresel Ticaret Güncellemesinde, 2024 yılı için görünüm "oldukça belirsiz ve genel olarak kötümser" bir tablo çizmeye devam ederken, süregelen dönem içinde jeopolitik gerilimler, artan borçlar ve yaygın ekonomik kırılganlık gibi faktörlere atıfta bulunuluyor. Bununla beraber gelişmiş ülkelerde talebin azalması, ticareti kısıtlayıcı önlemlerin artması, Doğu Asya'da ticaretin azalması, emtia fiyatlarındaki dalgalanmalar ve özellikle Çin ile Amerika Birleşik Devletleri arasında uzayan tedarik zincirleri ticareti, bu durumu olumsuz etkileyen diğer unsurlar arasında yer alıyor.
Küresel ithalat talebinin dirençli olduğunu gösteren ticaret hacimlerinde hafif bir artışla beraber, yine hizmet ticaretinde 500 milyar dolarlık bir artış gözlemlenmekledir. Sektör, kısmen geciken COVID-19 toparlanması sayesinde 2023 yılında %7 oranında büyürken, başta Meksika ve Doğu Asya ülkeleri olmak üzere bazı gelişmekte olan ekonomiler, jeopolitik kaygılardan etkilenen tedarik zincirlerini daha iyi entegre etme fırsatlarına sahip olmuştur.
Arkadaş desteği (Frend-Shoring) büyüyen bir trend
Rapor, küresel ticaret modellerinin jeopolitikten giderek daha fazla etkilendiğini, ülkelerin siyasi olarak uyumlu ticaret ortaklarını tercih ettiğini gösteriyor; bu eğilim "arkadaşlık birliği" olarak adlandırılıyor.
Bu eğilim 2022'nin sonlarından bu yana daha belirgin bir hale gelirken, uluslararası ticaretteki coğrafi yakınlık- yakın depolama veya uzak depolama- nispeten sabit kalmıştır.
Ayrıca rapor da ticaret yoğunlaşmasında da belirgin bir artış olduğu vurgulanmaktadır. "Ticaret ortaklarının çeşitliliğinde genel bir azalma olurken, bu durum küresel ticaretin başlıca ticaret ilişkileri içinde yoğunlaştığını gösteriyor" ifadelerine yer verilmiştir.
Ticareti kısıtlayıcı önlemler artıyor
Küresel Ticaret Güncellemesi, 2023 yılında ticareti kısıtlayıcı önlemlerde, özellikle de tarife dışı önlemlerde (NTM'ler) önemli bir artış olduğunu belirtiyor.
Rapora göre bu artış, sanayi politikalarının yeniden canlanmasından ve ülkelerin iklim taahhütlerini yerine getirme ihtiyacından kaynaklanmaktadır. Bu faktörler, ülkeleri yerli sanayileri destekleyen ve yabancı tedarik zincirlerine bağımlılığı azaltan politikaları tercih etmeye sevk etmiştir. Yakın tarihli bir başka UNCTAD raporu olan İklim Eylemi için Ticaret Düzenlemelerinde ise, tüm potansiyel ticarete konu malların %3,5'ini etkileyen ve küresel ticaretin &,4'ünü kapsayan iklim değişikliğiyle ilgili 2.366 NTM tespit edilmesidir. Bu durumu Küresel Ticaret Güncellemesi raporu da "Bu içe dönük politikaların, uluslararası ticaretin büyümesini engellemesi bekleniyor" şeklide yorumlamaktadır.
Ana sektörler için karışık bir tablo
UNCTAD'ın küresel ticarete ilişkin son güncellemesi ekonomik sektörler arasında karışık bir tablo çiziyor. Rapor, 2023 yılında ofis ve iletişim ekipmanları (-), tekstil (-) ve hazır giyim (-) için bir düşüş gösterirken, karayolu taşıtları ve ulaşım ekipmanları gibi sektörlerde ise, sırasıyla ve %'lik büyüme oranları göstermektedir. Ancak, bu sektörlerdeki olumlu yıllık eğilim 2023'ün üçüncü çeyreğinde düşüşe geçmiştir.
2024 yılına bakıldığında, emtia sektörü süregelen bölgesel çatışmalar ve jeopolitik gerilimler nedeniyle devam eden belirsizliklerle karşı karşıyadır. Dolayısıyla enerji dönüşümü için hayati önem taşıyan kritik minerallerin güvence altına alınmasına yönelik artan ihtiyacın bu piyasalardaki dalgalanmayı artırması beklenmektedir.
