Avrupa’da Yapay Zekâ Yasası Yürürlüğe Girdi

1 Ağustos 2024 tarihi itibariyle Avrupa’da Yapay Zekâ Yasası (AI Yasası) yürürlüğe girdi. Bu yasa, AB'de sorumlu yapay zekâ gelişimini ve dağıtımını teşvik etmeyi amaçlamaktadır.

Nisan 2021'de Komisyon tarafından önerilen ve Aralık 2023'te Avrupa Parlamentosu ve Konsey tarafından kabul edilen ‘Yapay Zekâ Yasası’, vatandaşların sağlığı, güvenliği ve temel haklarına yönelik potansiyel riskleri ele almaktadır. Bu yasa ile geliştiriciler ve dağıtıcılar, işletmeler için idari ve mali yükleri azaltırken, YZ' nin belirli kullanımlarına ilişkin net gereksinim ve yükümlülüklerini de sağlarlar.

Yapay Zekâ Yasası, ileriye dönük bir YZ tanımına ve risk temelli bir yaklaşıma dayalı olarak, tüm AB ülkelerine tek tip bir çerçeve getirmektedir. Bunlar;

• Minimal risk: Spam filtreleri ve YZ destekli video oyunları gibi çoğu YZ sistemi, YZ Yasası kapsamında herhangi bir yükümlülükle karşı karşıya değildir, ancak şirketler gönüllü olarak ek davranış kuralları benimseyebilir.
• Belirli şeffaflık riski: Chatbot gibi sistemler, kullanıcıları bir makine ile etkileşime girdikleri konusunda açıkça bilgilendirmeli ve YZ tarafından oluşturulan belirli içerikler bu şekilde etiketlenmelidir.
• Yüksek risk: YZ tabanlı tıbbi yazılım veya işe alım için kullanılan YZ sistemleri gibi yüksek riskli YZ sistemleri, risk azaltma sistemleri, yüksek kaliteli veri setleri, açık kullanıcı bilgileri, insan gözetimi vb. dahil olmak üzere katı gerekliliklere uymalıdır.
• Kabul edilemez risk: Örneğin, hükümetler veya şirketler tarafından "sosyal puanlamaya" izin veren YZ sistemleri, insanların temel haklarına açık bir tehdit olarak kabul edilir ve bu nedenle yasaklanır.

Avrupa Birliği, güvenli yapay zekâ alanında küresel bir lider olmayı hedeflemektedir. Bu nedenle Birlik, insan haklarına ve temel değerlere dayalı güçlü bir düzenleyici çerçeve geliştirerek, herkese fayda sağlayan bir YZ ekosistemi geliştirmektedir. Bu, daha iyi sağlık hizmetleri, daha güvenli ve temiz ulaşım ve vatandaşlar için iyileştirilmiş kamu hizmetleri anlamına gelir. Böylece özellikle enerji, güvenlik ve sağlık alanlarında yenilikçi ürün ve hizmetlerin yanı sıra işletmeler için daha yüksek üretkenlik ve daha verimli bir üretim sağlarken, hükümetler de ulaşım, enerji ve atık yönetimi gibi daha ucuz ve daha sürdürülebilir hizmetlerden faydalanabilir.

Geçtiğimiz günlerde Komisyon, genel amaçlı Yapay Zekâ (GPAI) modelleri sağlayıcıları için bir ‘Uygulama Kuralları’ hakkında bir istişare başlattı. YZ Yasası tarafından öngörülen bu kurallar, şeffaflık, telif hakkı ile ilgili kurallar ve risk yönetimi gibi kritik alanları ele almaktadır. AB'de faaliyet gösteren GPAI sağlayıcıları, işletmeler, sivil toplum temsilcileri, hak sahipleri ve akademik uzmanlar, Komisyon'un GPAI modellerine ilişkin hazırlayacağı ‘Uygulama Kuralları’ taslağına katkı sağlayacak, görüş ve bulgularını sunmaya davet ediliyor.

GPAI ile ilgili hükümler 12 ay içinde uygulamaya girecektir. Bu kapsamda Komisyon, uygulama esaslarının Nisan 2025'e kadar nihai hale getirilmesini öngörmektedir. Buna ek olarak, istişareden elde edilen geri bildirimler, AI Yasası'nın GPAI ile ilgili kurallarının uygulanmasını ve yürütülmesini denetleyecek olan Yapay Zekâ (AI) Ofisi'nin çalışmalarını da bilgilendirecektir.