Menü
Hasan BAYTOK
UGM ÜRÜN GELİŞTİRME DİREKTÖRÜ
Bu yüzyılın ilk çeyreğinde gümrüklerdeki dijital uygulamalar hızla arttı ve büyüdü. Elbette önümüzdeki dönemlerde de gümrük işlemlerinin dijitalleşmesi adına daha pek çok adım atılacaktır. Kara ve hava yolu işlemlerinde tek pencere sistemi, ithalatta kâğıtsız uygulamalar, yeni BİLGE gümrük platformu, beyanname süreçlerinde blockchain ve yapay zekâ gibi dijital yeniliklerin hayata geçmesi gerektiğini düşünüyorum.
Sayın Nurcan Özyazıcı Sunay’ın (Gümrük ve Tekel Bakanlığı Emekli Bilgi İşlem Dairesi Başkanı), Cumhuriyet’in ilan edilişinin 100’ncü yılına özel hazırlanan dergimizin 11’inci sayısında yayınlanan “Cumhuriyet’imizin 100. Yılında Gümrüklerde Dijitalleşmenin Öyküsü” başlıklı makalesi, kurumda yaşanan gelişmeleri detaylarıyla ortaya koyuyor. Ben de bu yazıyla; bayrağı kendisinden devraldıktan sonraki aşamalara ve görevi devrettiğimiz kıymetli arkadaşlarımızın yürümesi gerektiği hedeflere değinmekteyim.
Öncelikle gümrük camiası olarak; milenyum yılının başlarında Gümrüklerde Dijitalleşeme konusunda atılan büyük adımlardaki çok değerli hizmetlerinden dolayı Nurcan Özyazıcı Sunay’a, bu projeye ve otomasyona inanarak mevzuat kapsamında büyük destek veren Cahit Soysal’a ve sonrasında destekleri bulunan tüm gümrük yetkililerine minnettarlığımızı vurgulamak istiyorum.
2000’lerin başından itibaren Gümrük Müsteşarlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı’nda görev yaptım. Çözümleyici, şube müdürü ve daire başkanı olarak özellikle “BİLGE” uygulamalarında devraldığım görevi layıkıyla yerine getirmeye çalıştım ve sonrasında daha da ileriye götürülmesi için arkadaşlarımıza devrettim.
Bu yüzyılın ilk çeyreğinde gümrüklerdeki dijital uygulamalar hızla arttı ve büyüdü. Şimdi neler yaptığımızdan ve gümrüklerimizi hangi noktalara taşıdığımızdan bahsetmek istiyorum.
NCTS (New Computerized Transit System): Türkiye, 1 Aralık 2012 tarihinde Ortak Transit Sözleşmesi’ne taraf oldu. Sözleşmeye üye devletler arasında yapılan transit işlemleri için “yeni bir ortak transit rejimi bilgisayar alt yapısı olan” NCTS sistemi uygulamaya konuldu. Uygulama kapsamında, yükümlünün transit beyanında bulunması ve gümrük idarelerinde transit işlemlerinin elektronik mesajlarla işlerlik kazanması; Ortak Transit Sözleşmesi, Transit El Kitabı ve Gümrük Yönetmeliği ile buna bağlı ikincil mevzuat çerçevesinde gerçekleşmektedir. Aynı zamanda ulusal transit işlemleri de NCTS uygulaması üzerinden yapılmaktadır.
Tek Pencere Sistemi: Gümrük işlemleri sırasında istenen “gümrük beyannamesine eklenmesi gereken dış ticaret işlemlerine konu” belgelerin tek noktadan temin edilmesini ve gümrük işlemlerinin “tek noktaya yapılacak başvuruyla” yürütülüp tamamlanmasını sağlayan uygulamadır. Birçok kurumla (23 paydaş kurumla) yapılan entegrasyonla, şu ana kadar 177 belge kâğıt ortamından elektronik ortamda kurumlar tarafından düzenlenen belge bilgileri Ticaret Bakanlığına iletilmektedir. Kimi kurumlar başvuruları kendi sistemleri üzerinden alabildiği gibi birçok kurumun başvurusu Tek Pencere Sistemi’nden gerçekleştirilmektedir. Başvurular kurumlar ya da Ticaret Bakanlığı birimlerince onaylanarak e-belgeye dönüştürülmektedir. E-belge bilgileri gümrük işlemlerinde kullanılması ve ilgili kurumlara geri bildirimi ile Tek Pencere Sistemi’nin bütünleşik ve döngüsel sistemini oluşturmaktadır. Yükümlüler, e-devlet hizmeti olarak bu sistemi kullanabilmektedir.
E-fatura: Gelir İdaresi sisteminde mükellefiyeti olan firmaların yapacağı ihracat işlemlerinde oluşturdukları e-faturalar, Gelir İdaresi Başkanlığı sistemi üzerinden Ticaret Bakanlığı Tek Pencere Sistemi’nde e-belge olarak oluşturulmaktadır. Oluşan e-belgelerin ihracat beyannamelerinde kullanılması ve bu beyannamelerin kapanmasına müteakip KDV iadesinde kullanılmak üzere Gelir İdaresi Başkanlığı sistemine iletilmektedir. Bu sayede kâğıt ortamında kullanılan fatura sayısı giderek azalmaktadır.
Konteyner Takip Sistemi: Konteynerin, içerisindeki eşyanın ve taşıyan araçların takip edildiği sistemdir. Liman işletmeleri ile entegre çalışan bu sistem sayesinde, konteyner hareketleri gümrük idaresi tarafından yakından takip edilmekte; gümrük idareleri ile liman işletmeleri arasındaki mesajlaşmalar elektronik yapılmaktadır. Bu uygulama ile konteyner ve içerisindeki yüklere ait gümrük işlemlerinin tamamlanması, gümrüklü sahaya alınması veya çıkışlarının kontrol altına alınması sağlanmıştır. Ayrıca kâğıt ortamında düzenlenen konteyner takip formları ve ambar çıkış fişi gibi birçok belge bu sistemde elektronik ortama taşınmıştır.
GETAPP (Gümrük Eşya Takip ve Performans Sistemi): İthalatı, ihracatı veya transiti başlatılan eşyanın gümrük işlemlerinin takibini sağlayan bir uygulamadır. Bu uygulama sayesinde eşya ve beyannamelerin bütün aşamalarına ve birçok bilgisine anlık ulaşılabilmektedir. Süreçler arasında ilişkiler kurularak operasyon süreçlerine yardımcı olunmaktadır. Bu uygulamayla ayrıca; ithalatçı, ihracatçı veya beyan sahiplerinin açık veya kapanmış beyannamelerine ait “rapor, ceza kararı, e-belge” bilgileri sorgulanabilmektedir. Uygulama aynı zamanda performans ve süre ölçümleme imkânı da sunmaktadır.
Geri