BANKA ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (BÖY) / BANK PAYMENT OBLIGATION (BPO)

Ömer Haluk TURANLI

Eğitim Danışmanı

Banka Ödeme Yükümlülüğü (BÖY) / Bank Payment Obligation (BPO)

Dış ticarette kullanılan çeşitli ödeme şekilleri mevcuttur. Bu yazıda bunlardan en yenisi olan ve bu yıl mevzuatımıza dahil olan Banka Ödeme Yükümlülüğü (BÖY – Orijinal adıyla Bank Payment Obligation / BPO) ile ilgili bilgiler bulacaksınız.

BÖY mevzuatımıza daha bu yıl dahil oldu, fakat ilk kez 1 Temmuz 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir (ICC Yayın No : 725) yani aslında o kadar da yeni bir ödeme şekli değildir.

BÖY’ün ticari hayatımıza bir türlü tam anlamıyla dahil olamaması ve mevzuatımıza ilk çıkışından yedi yıl sonra dahil olmasının kendimce sebeplerini paylaşmak isterim. Kanımca dünya ticaretinde kendisine yeterince yer bulamadığından ve çok fazla rastlanmadığından bu güne kadar mevzuatımıza dahil edilmesi gerekmemiş olabilir.

Finans kurumları tarafından da çok tercih edilmiyor olabilir keza operasyonu o kadar pratik ki, yoğun evrak inceleme süreçlerini ve rezerv kavramını ortadan kaldırdığı için bu yönde alınan banka komisyonlarını da ortadan kaldırmış oluyor dolayısıyla bankalar için ciddi sayılabilecek düzeyde gelir kaybına sebep olabiliyor.

Yine de, kullanımı, en azından ülkemizde, hala olması gereken seviyeye gelmemiş olmasına rağmen dijitalleşmenin kazandığı hız, fiziksel evrak üretim ve transferinin azalma eğilimi sayesinde kendisine daha fazla yer bulacak gibi duruyor.

Peki BÖY nedir? BÖY, banka garantili olmayan ödeme yöntemlerinin (Mal mukabili, vesaik mukabili ödeme vs.) banka güvencesi eklenmiş versiyonudur ve geniş finansman imkânları sağlayan yeni bir bankacılık ürünüdür yani bir çeşit akreditif değildir. Akreditif ve banka garantisi gibi ürünleri karmaşık ve pahalı bulan ve bu gibi nedenlerle kullanmak istemeyen ancak banka güvencesinden de faydalanmak isteyen tacirlerin kullanabileceği bir alternatiftir.

Uluslararası Ticaret Odası BÖY’ü şu şekilde tanımlamaktadır:

"Yükümlü Banka'nın (Obligor Bank), elektronik ortamda, Lehtar Banka'dan (Recipient Bank) aldığı verilerin, Oluşturulmuş Veritabanı'nda (Established Baseline) belirlenen elemanlar (şartlar) ile uygunluk sağlaması üzerine Lehtar Banka (Recipient Bank)'ya ödeme yapacağına, vadeli ödeme yükümlülüğüne gireceğine ve belirlenen tutarı vadede ödeyeceğine ilişkin geri dönülmez ve bağımsız bir taahhüdüdür."

Bu tanımdan da anlaşıldığı gibi sistem tamamen dijital mecradan ilerlemektedir. Bankalara fiziksel evrak ibrazı söz konusu değildir. İşlemin başında tarafların arasındaki sözleşme şartları bankaya iletilir ve bu şartların içerdiği bilgiler / veriler ile bir veri bankası oluşturulur. İhracatçı malların sevkini gerçekleştirdikten sonra ticari evrakların asıllarını doğruca ithalatçıya gönderir, birer nüshasını da bankasına (lehtar banka) iletir. Lehtar banka evraklardaki bilgileri işlemin başında oluşturulmuş olan veri bankasına girer ve sistem mevcut verilerle yeni girilen verileri karşılaştırır. Veriler eşleşiyorsa yükümlü banka, ithalatçıdan herhangi bir teyit, talimat, v.b. almaksızın ödemeyi yapmaya yükümlü hale gelir.

Eğer veriler eşleşmiyorsa alıcıya ve satıcıya sistemden bildirim gider, eğer alıcı verilerdeki farklılıkları kabul ederse yükümlü banka ihracatçıya ödemeyi yapar, eğer ithalatçı farklılıkları kabul etmezse ihracatçı gerekli düzeltmeleri yaparak yeniden sisteme dahil edilmesini sağlar.

Kabaca anlatımında sistem işleyişi bu denli basit ve pratiktir. Fiziki evrak trafiği olmadığından rezerv ve beraberinde gelen ücretler, evrakların temininde ve hataların giderilmesindeki tekrarlar, dolayısıyla zaman kayıpları da bertaraf edilmiş olur.

Son olarak BÖY ile Akreditifli yöntemler arasındaki farkları sizinle paylaşmak isterim.