BİR BİLENE SORDUK

SERBEST BÖLGELER DE İSTİHDAM DESTEĞİ KAPSAMINDA İHRAÇ KAYITLI SATIŞIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Arif Şahin YALÇI

 Gümrük Müşaviri

 

               Serbest bölgeler ülkenin siyasi sınırları içinde yer almakla beraber gümrük hattı dışında sayılan, bulundukları ülkelerin ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerinin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerlerdir.                   Serbest bölgeler içinde bulunduğu ülkenin diğer alanlarına göre daha çok desteklenen bölgeleri oluşturur. Siyasi sınırlar içerisinde bulunmakla birlikte gümrük uygulamaları açısından gümrük bölgesi dışında yer alan serbest bölgeler için, ülkemizde 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu yürürlüğe konulmuştur. Kanunun yürürlüğe girişiyle birlikte serbest bölgeler bu kanun kapsamında kurulup işletilmeye başlanmış ve serbest bölgede yer alan firmalar da aynı kanun ile desteklenerek, kuruluşları ve faaliyetleri teşvik edilmiştir.                   Serbest Bölgeler Kanununa göre serbest bölgelerin kuruluş amaçları arasında, ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek suretiyle uluslararası ticareti geliştirmek öncelikli olarak yer almaktadır.                    3218 sayılı Yasanın yayımlandığı ilk dönemde “yerli üreticilerin dünya piyasalarındaki fiyattan girdi temin etmelerini sağlayarak dünya çapında rekabet güçlerini artırmak” ibaresi serbest bölgelerin kuruluş amaçları arasında sayılmasına karşın, 2018 yılı sonunda yapılan değişiklik sonrasında, bu ifade madde metninden çıkarılmıştır. Bu eski hüküm incelendiğinde, serbest bölgelerin kuruluş felsefesinde ihracata yönelik üretim amaçlı yatırımların desteklenmesinin ve teşvik edilmesinin yer aldığı gözlenmektedir.                   Özellikle 2009 yılından itibaren geçerli olan bu değişiklik sonrasında, ülkemizin Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar, üretim faaliyetinde bulunan firmalara 3218 sayılı Kanun ile çeşitli vergisel avantajlar tanındığı görülmektedir.                    Genel olarak üretime yönelik  faaliyetlerde bulunanlar için serbest bölgelerde;·        İmal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançların, gelir veya kurumlar vergisinden müstesna kapsamına alındığı,·        Üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az